امروزه هوش مصنوعی در اکثر جنبههای زندگی بشر اثرگذار است. علت این امر را میتوان سرعت و دقت چشمگیر هوش مصنوعی در پردازش حجم بالایی از دادهها در زمانی کوتاه و بالتبع افزایش سرعت و دقت در انجام امور مختلف انسان دانست. یکی از این جنبهها، استفاده از هوش مصنوعی به‌عنوان مشاور در رسیدگیهای قضائی است. سرعت و دقت هوش مصنوعی، ضمن حذف اطالۀ دادرسی، آسیبهای ناشی از خطای انسانی در فرایند دادرسی را به حداقل میرساند. اما در کنار این مزایا، طبع خاص هوش مصنوعی و حجم بالای دادهها، باعث شده است تا هوش مصنوعی از شفافیت کافی در عملکرد خود برخوردار نباشد. بنابراین ورود هوش مصنوعی به عرصۀ قضاوت، علیرغم مزایای بسیار مطلوب، میتواند به خدشهدار شدن شفافیت در دادرسیها منجر شود و این چالش اساسی را ایجاد کند که چگونه میتوان ضمن بهرهمندی از مزایای هوش مصنوعی در رسیدگیهای قضائی، آثار سوء ناشی از فقدان شفافیت را به حداقل رساند؟ مقالۀ حاضر با درنظر داشتن جمیع جهات، «نظارت» در مراحل مختلف طراحی، آموزش و استفاده از هوش مصنوعی را بهترین راهحل در این راستا میداند؛ نظارتی که میتواند از ابعاد مختلف، در مراحل گوناگون و توسط نهادهای ذی‌صلاح انجام شود.
مؤذنزادگان، حسنعلی و حامد رهدارپور (1397)، «اصل شفافیت قانون و جایگاه آن در رویۀ قضائی دیوان اروپایی حقوق بشر و حقوق کیفری ایران»، دیدگاههای حقوق قضائی، شمارۀ 81.
)
