حدود تصرفات ورثه در موصی به از دیدگاه فقه امامیه

نویسنده

دانشگاه علوم قضایی

چکیده

در فقه امامیه تصریح شده است که تا زمانی‌که موصی‌له رد یا قبول خود را نسبت به وصیت اعلام نکند، ورثه موصی نمی‌توانند در موصی‌به تصرف کنند. ملاک ممنوعیت از تصرف، تسلطی است که موصی نسبت به ثلث مال خود دارد و می‌تواند تسلط خود را به این نحو اعمال نماید که تا زمان رد یا قبول وصیت، وراث او از تصرف در مال مورد وصیت ممنوع و محروم شوند، مطابق مبنایی که وراث موصی را به مجرد موت موصی مالک مال، مورد وصیت می‌داند، همین حکم جاری است، زیرا آنچه مانع مالک از تصرف می‌شود، شرط ضمنی لزوم ابقای عین و عدم تصرف ناقل یا متلف می‌باشد، با این هدف که موصی‌له فرصت قبول و تملک موصی‌به را داشته باشد، از‌این‌رو تصرف ورثه با مقصود ذاتی موصی، منافات دارد. بدین‌ترتیب منع وراث از تصرف، ریشه در اعمال تسلیط موصی و درنتیجه تحدید تسلیط وراث دارد. 

کلیدواژه‌ها


    امامی، سیدحسن (1368)، حقوق مدنی، جلد سوم، تهران: انتشارات کتابفروشی اسلامیه.
    کاتوزیان، ناصر (1392)، عقود معین، جلد سوم، تهران: گنج دانش.
    ________ (1396)، قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
    اردبیلی، احمد (1403ق)، مجمع الفائده و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    اشتهاردی، علی‌پناه (1417ق)، مدارک العروه، جلد سی‌ام، تهران: دار الأسوه للطباعه و النشر. 
    اصفهانی، سیدابوالحسن (1393)، وسیله النجاه، جلد دوم، قم: چاپخانه مهر. 
    انصاری، مرتضی (1415ق)، رساله فی الوصایا، قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری.
     _______ (1411ق)، کتاب المکاسب، جلد سوم، قم: منشورات دار الذخائر. 
     _______ (1415ق)، کتاب المکاسب، جلدهای سه، چهار و شش، قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری. 
    حکیم، سیدمحسن (1416ق)، مستمسک العروه الوثقی، جلد چهارده، قم: مؤسسه دار التفسیر. 
    حلی، حسن بن یوسف (1413ق)، قواعد الأحکام فی معرفه الحلال و الحرام، جلد دوم، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    خمینی، سیدروح‌اللّٰه موسوی (1390ق)، تحریر الوسیله، ج یک و دو، نجف: دار الکتب العلمیه.
    خویی، سیدابوالقاسم موسوی (1418ق)، موسوعه الامام الخوئی، جلد سی و سه، قم: مؤسسه إحیاء آثار الإمام الخوئی.
    سبزواری، سید عبدالاعلی (1413ق)، مهذب‌الأحکام، جلد بیست و دوم، قم: مؤسسه المنار. 
    طباطبایی‌یزدی، سیدمحمد کاظم (1409ق)، العروه الوثقی، جلد دوم، بیروت: مؤسسه الأعلمی للمطبوعات.
    ______  (1419ق)، العروه الوثقی، جلد پنج، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
    عاملی، زین‌الدین (1414ق)، مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام، جلد پنج، هشت و سیزده، قم: مؤسسه المعارف الاسلامیه.
    فاضل‌لنکرانی، محمد (1424ق)، تفصیل الشریعه، کتاب الوقف و الوصیه، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم‌السلام. 
    قمّی، سیدتقی (1419ق)، مباحث فقهیه، کتاب الوصیه و الشرکه، قم: چاپخانه امیر.
    کاشف‌الغطاء، محمدحسین (1359ق)، تحریر المجله، جلد نخست، نجف: المکتبه المرتضویه.
    کرکی، علی (1408ق)، جامع المقاصد فی شرح القواعد، جلد شش، قم: مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث..
    مکارم‌شیرازی، ناصر (1428ق)، تعلیقه علی العروه الوثقی، جلد دوم، قم: انتشارات مدرسه امام علی بن ابی طالب علیه‌السلام.  ق.
    نجفی، محمدحسن (1981م)، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، جلد بیست و هفت، بیست و هشت و سی و یک، بیروت: دار احیاء التراث العربی.