این مقاله با هدف ارتقای قوانین کیفری موضوعه و با روش توصیفی-تحلیلی به ارزیابی دیدگاههای مختلف فقها در خصوص تأخیر یا عدم تأخیر اجرای قصاص با ادعای بارداری از سوی زن در فرض عدم تأیید پزشک میپردازد. چرا که در مواضع بسیاری، محدودیت یا ممنوعیت در تمسّک به نظر کارشناسی - بهرغم عدم تردید در صحت نظر- مطرح است؛ از جمله در اثباتپذیریِ نَسَب یا جرایم منافی عفت؛ و بیگمان این مسائل فلسفهیِ خاص خود را داراست. یافتهها نشان میدهد که اولاً مقتضای اصل عملی، ادلّه اجتهادی و قواعد فقهی نظیر «قاعده درأ»، «وزر» و... بر ضرورت تأخیر در اجرای قصاص زن بوده و از آنجایی که آزمایشهای پزشکی مربوط به بارداری نیز در هفتههای اول قادر به تشخیص جنین نبوده و با «خطای پایه» همراه است، لذا نظریه لزوم تأخیر در اجرای قصاص قوّت گرفته و مبانی آن اثبات میگردد. ثانیاً درجاییکه ادعای بارداری از سوی زن، مشتبه است، احتیاط عقلی مقتضی تأخیر در اجرای مجازات بوده و این تأخیر لازم است همچنان ادامه یابد تا زمانیکه آزمایشهای پزشکیِ انجامگرفته بهطور قطع حاکی از بارداری یا عدم بارداری زن باشد.
منابع و مآخذ
کتاب
قرآن کریم.
- ابن مکی عاملی (شهید اول)، محمد بن مکی، (1410 ه ق). اللمعه الدمشقیه فی فقه الإمامیه، در یک جلد، بیروت، دار التراث - الدار الإسلامیه.
- ترحینی عاملی، محمد حسین ، (1427 ه ق). الزبده الفقهیه فی شرح الروضه البهیه، 9 جلد، جلد 9، قم، دار الفقه للطباعه و النشر.
- جبعی عاملی(شهید ثانی)، زین الدین بن علی، (1432 ه ق). الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، 10 جلد، جلد 10، قم، انتشارات شریعت.
- ........................، (1413 ه ق). مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، 15 جلد، جلد 15، قم، مؤسسه المعارف الاسلامیه.
- جمعی از محققان، (1389). فرهنگ نامه اصول فقه، در یک جلد. قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
- جمعی از مؤلفان، (بی‌تا). مجله فقه اهل بیت (ع)، 56 جلد، جلد 29، 34، قم، موسسه دائره المعارف فقه الاسلامی بر مذهب اهل بیت (ع).
- حرّ عاملی، محمد بن حسن، (1409 ه ق). وسائل الشیعه، 30 جلد، جلد 22، 28، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
- ......................، (1412 ه ق). هدایه الأمه إلی أحکام الأئمه - منتخب المسائل، 8 جلد، جلد 7، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیه.
- حلّی، شمس الدین محمد بن شجاع القطّان، (1424 ه ق). معالم الدین فی فقه آل یاسین، 2 جلد، جلد 2، قم، مؤسسه امام صادق علیه السلام.
- خویی، ابو القاسم، (1422 ه ق). مبانی تکمله المنهاج، در یک جلد، قم، مؤسسه إحیاء آثار الإمام الخوئی.
- شهابی، محمود بن عبد السلام، (1417 ه ق). ادوار فقه، 3 جلد، جلد، ایران- تهران، سازمان چاپ و انتشارات.
- صدوق، محمّد بن علی بن بابویه، (1413 ه ق). من لا یحضره الفقیه، 4 جلد، جلد 3، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- طبرسی، فضل بن حسن، (1389). مجمع البیان، 5 جلد، جلد، تهران، نشر خانه کتاب.
- طوسی، محمد بن حسن، (1407 ه ق). تهذیب الأحکام، 10 جلد، جلد 10، تهران، نشر دار الکتب الإسلامیه.
- ....................، (1387 ه ق). المبسوط فی فقه الإمامیه، 8 جلد، جلد 7، ایران – تهران، المکتبه المرتضویه لإحیاء الآثار الجعفریه.
- علامه حلّی، حسن بن یوسف بن مطهر، (1410 ه ق). إرشاد الأذهان إلی أحکام الإیمان، 2 جلد، جلد 2، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- ...................، (1420 ه ق). تحریر الأحکام الشرعیه علی مذهب الإمامیه، 6 جلد، جلد، قم، مؤسسه امام صادق علیه السلام.
- فاضل لنکرانی، محمد، (بی‌تا). احکام پزشکان و بیماران، در یک جلد، بی‌جا.
- قرشی، علی اکبر، (1412 ه ق). قاموس قرآن، 7 جلد، جلد 6، ایران- تهران، دار الکتب الإسلامیه.
- کلینی، محمد بن یعقوب، (1429 ه ق). الکافی، 15 جلد، جلد 11، قم، دار الحدیث للطباعه و النشر
- مجلسی، محمد تقی، (1406 ه ق). روضه المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، 14جلد، جلد 10، قم، مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانبور.
- محقّق حلّی، نجم الدین جعفر بن حسن، (١۴٠٨ ه ق). شرائع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، 4 جلد، جلد 4، قم، اسماعیلیان.
- مدنی، حاج آقا رضا، (1410 ه ق). کتاب القصاص للفقهاء و الخواص، در یک جلد، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- مرعشی نجفی، شهاب الدین، (1415 ه ق). القصاص علی ضوء القرآن و السنه، 3 جلد، جلد 2، قم، انتشارات کتابخانه آیه الله مرعشی نجفی قدس سره.
- مظفّر، محمدرضا، (1387). منطق مظفّر، 2 جلد، جلد 2، قم، انتشارات دارالعلم.
- مکارم شیرازی، ناصر، (1424 ه ق). کتاب النکاح، 7 جلد، جلد 7، قم، نشر مدرسه الامام علی بن ابی طالب(ع).
- موسوی خمینی، روح اللّه، (بی‌تا). تحریر الوسیله، 2 جلد، جلد 2، قم، مؤسسه مطبوعات دار العلم.
- نجفی، محمدحسن بن باقر، (1362ش). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، 43 جلد، جلد 31، 42، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
مقالات
- قطره سامانی و همکاران، (1394). مقایسه یافته های سونوگرافی ترانس واژینال (بعد از آمادگی روده ای) با نتایج لاپاروسکوپی در تشخیص اندومتریوز انفیلتراتیو عمقی (DIE) در بیماران مراجعه کننده به درمانگاه نازایی الزهراء تبریز در سال 1392، مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان، دوره بیستم.
)