قابلیت اعمال نظریه "انکار عدالت" در دادرسی های مدنی

نویسندگان

1 دانشگاه آزاد اسلامی، واحد آیت الله آملی

2 دانشگاه تهران

3 دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران غرب

چکیده

در این مقاله سعی شده است تا با بررسی دکترین "انکار عدالت" در حقوق بین‌الملل  و مصادیق آن، جایگاه و قابلیت اﺳﺘﻨﺎد ﺑﻪ آن را در حقوق ایران تبیین نموده و بر آثار به‌رسمیت شناختن این دکترین در حقوق ایران اشاره نماییم. درحال حاضر از آنجا که این دکترین جنبه الزام‌آور ندارد، چنانچه در مباحث ماهوی رخ دهد، تنها می‌تواند در قالب بی‌عدالتی، زیرمجموعه خلاف بیّن شرع و در تناقض با اساس و فلسفه حقوق قرار گرفته و از این جهت شاید بتوان به تأثیر آن بر تصمیم قضائی امیدوار بود. اما اگر درخصوص مقررات شکلی، انکار عدالت رخ دهد، نمی‌توان نسبت به رفع آن اقدام کرد و مجبور به رعایت قانون شکلی هرچند ناعادلانه هستیم. درحالی‌که اگر این دکترین به‌عنوان یک قاعده یا قانون یا دکترین پرورده و درنظر گرفته شود، در مراحل مختلف دادرسی قابل‌استناد بوده و قضات مکلف به رفع آن خواهند بود. هدف از تقریر این مقاله، شناسایی و معرفی دکترین "انکار عدالت" در نظام حقوقی ایران است، تا بتواند به‌عنوان یک قاعده شناخته‌شده وارد حقوق ایران شده و مورد توجه و استناد مؤثر واقع گردد. این دکترین می‌تواند ضمن کاهش چشمگیر موارد رد دعوی و دادخواست و تأخیرات قابل‌اجتناب، اثر ژرفی در ﺟﻠﻮﮔﯿﺮی از ﺗﻀﯿﯿﻊ ﺣﻘﻮق ﻃﺮﻓﯿﻦ دﻋﻮی و هدررﻓﺖ زمان و  هزینه دادرسی داشته و ﻣﺴﺘﻨﺪی ﺑﺮای ﺻﺪور آراﯾﯽ عادلانه‌تر باشیم. توجه و شناخت و در نهایت استفاده از این دکترین ضمن ایجاد تحولی در دادرسی، ﻣﯽ‌ﺗﻮاﻧﺪ وﺳﯿﻠﻪ احقاق حق اﺷﺨﺎﺻﯽ شود که حق‌شان تحت شرایطی ﻣﻮرد ﺗﻀﯿﯿﻊ واﻗﻊ ﺷﺪه و از ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺑﻪ دادﺧﻮاهی ﻧﺎاﻣﯿﺪ ﺷﺪه‌اﻧﺪ.

کلیدواژه‌ها


    اﺑﻮذری ﻣﻬﺮﻧﻮش (1396)، ﮐﺎرﺑﺮد ﻣﻨﻄﻖ ﻓﺎزی در ﺣﻘﻮق ﮐﯿﻔﺮی ایﺮان، ﺗﻬﺮان: ﻧﺸﺮ ﻣﯿﺰان.
    اداره پژوهش دادگستری استان تهران (1398)، مجموعه دیدگاه‌های حقوقی و قضائی قضات دادگستری استان تهران در امور مدنی و کیفری سال‌های 95 تا 97. تهران: انتشارات جنگل.
    سعیدی‌مهر، محمد (1389)، آموزش کلام اسلامی، چاپ هفتم، جلد اول، قم: انتشارات طه.
    شمس، عبدا... (1381)، آئین دادرسی مدنی. جلد اول، تهران: نشر میزان.
    شمس، عبدا... ( 1381)، آئین دادرسی مدنی، جلد دوم، تهران: نشر میزان.
    فیض کاشانی، محسن (بی‌تا)، تفسیر صافی، جلد دوم.
    کاپلتی ﻣﻮرو و ﺟﯽ. ﮔﺎرث، ﺑﺮایﺎن (1398)، آئین دادرﺳﯽ ﻣﺪﻧﯽ، ترجمه ﺣﺴﻦ ﻣﺤﺴﻨﯽ، جلد نخست، ﺗﻬﺮان: ﺷﺮﮐﺖ ﺳﻬﺎﻣﯽ اﻧﺘﺸﺎر.
    کاتوزیان، ناصر (1377)، اعمال حقوقی، دوره مقدماتی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    ﮐﺎﺗﻮزیﺎن، ناصر (1395)، فلسفه حقوق، جلد اول، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    کاتوزیان، ناصر (1385)، قواعد عمومی قراردادها، جلد اول، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    کاتوزیان، ناصر (1394)، گامی به‌سوی عدالت، جلد اول، تهران: نشر میزان.
    کریمی، عباس و آیین، علیرضا و شیروانی، خدیجه (1396)، «نظریه عمومی عدالت در علم حقوق»، چاپ اول، تهران: نشر دادگستر.
    کیوانفر، شهرام (1399)، مبانی فلسفی تفسیر قانون، چاپ دوم، شرکت سهامی انتشار.
    مطهری، مرتضی (1390)، «یادداشت‌ها»، چاپ پنجم، جلد اول، انتشارات صدرا.
    نوری، حسن (1381)، «فرهنگ بزرگ سخن»، جلد پنج، انتشارات سخن.
    عامری‌نیا، محمدباقر؛ جمادی، علی (1396)، «استناد به روح قانون در دادرسی»، مطالعات حقوقی دانشگاه شیراز، دوره نهم، شماره اول، صفحات 227- 241.
    جعفری‌لنگرودی، محمدجعفر (1358)، «علم آزاد در گردش ادله اثبات دعوی»، دانشکده حقوق و علوم سیاسی (دانشگاه تهران)، شماره بیست و یک، صفحات 60-79.
    کاتوزیان، ناصر (1369)، «توجیه و نقد رویه قضائی»، کانون وکلا، شماره صد و پنجاه و صد و پنجاه و یک.
    محسنی، حسن (1394)، «نقص اعمال آئین دادرسی مدنی در حقوق فرانسه»، مطالعات حقوق تطبیقی، دوره ششم، شماره دو، صفحات 793- 808.
    میرمحمد صادقی، حسین (1399)، حقوق کیفری اختصاصی (4)؛ جرایم علیه شخصیت معنوی اشخاص، جلد چهار، چاپ اول، تهران: نشر میزان
Books:
1-Charles Cheney Hyde,(1947), International Law, Volume 1,edition 2, Little Brown.
2-Hatschek JULIOS, .( 1930), Outline of International Law, English translation by C.A.W.Manning. London:Bell & Sons..
3-L.kirgiz, Frederic (1927), The American Society of International Law's First Century, Martinus Nijhoff Publishers.
4-Paulsson,Jan, ( 2005), Denial of Justice in International Law, Cambridge Publisher.
5-Wheaton, Henry, Boyd, A.C. (Alexander Charles), (1880), Elements of International Law, United States, Careay, Lea and Blanchard Publisher.
Articles:
1- 1- Eagleton,Clyde., (1928), "Responsibility of States in International Law", New York University Press.
2- Lissitzyn, Oliver J.( 1936), "The Meaning of the Term Denial of Justice in International Law", The American Journal of International Law, vol. 30, no 4.
3- Milford,,Humphery(1932), "The British Yearbook of international law", London.Axford University Press.
4- Mohseni, Hassan (2015), "Defects in the application of civil procedure in French law", Studies in Comparative Law, Volume 6, Number 2, 793-808.
Votes:
 
1- Case No.ARB(AF)/97/2,Award (1 November1999
2- Case No.ARB(AF)/98/3,Award(26 June2003)
 
Rules:
1- The treaty between Spain and Peru, 1897.
The German-Mexican treaty of 1882. 2-
Sites: -1.https://www.courdecassation.fr/jurisprudence_2/premiere_chambre_civile‌_568/02_15.237_635.html
 
France Refrences:
Vote:
1- 13.742,02-15.237 Arrêt n° 404 du 1er février 2005 Cour de cassation - Première chambre civile"