تحلیل رابطه ریاضی با حقوق: با تمرکز بر منابع حق و تکلیف و نظریه عدالت

نویسنده

دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری

چکیده

حقوق را می‌توان مجموعه قواعد تنظیم عادلانه رفتار و روابط اشخاص، همراه با ضمانت اجرا دانست. هم‌زمان با پیدایش و توسعه حقوق، ریاضیات، از راه‌های گوناگون با آن رابطه داشته است. ساده‌ترین و پُرکاربردترین سطح رابطه ریاضی با حقوق، قلمرویی است که از علم ریاضی برای حل مسائل عملی/ موردی حقوقی و قضائی استفاده می‌شود. این سطح از رابطه را نمی‌توان به‌معنای پیدایش یک نظام علمی میان‌رشته‌ای دانست؛ زیرا کاربرد ریاضیات در علوم و در حوزه‌های مختلف زندگی بشر، امری رایج است. در زمینه رابطه ریاضیات با علم حقوق، هدف پژوهش حاضر، کاوش این مسأله است که علم ریاضی در منابع حق و تکلیف و در دکترین حقوقی دارای چه آثاری می‌تواند باشد؟ این پژوهش در گردآوری اطلاعات، به‌صورت کتابخانه‌ای و در تحلیل اطلاعات، از ترکیبی از منطق حقوقی و روش‌ها و فرمول‌های ریاضی و از روش‌های تحلیل آماری بهره جسته است. اثربخشی علم ریاضی در منابع حق و تکلیف – مانند قانون – را می‌توان گام اساسی شکل‌گیری علم [ریاضی – حقوق] دانست. علم [ریاضی – حقوق] با کاوش و تنظیم مستمر اثربخشی علم ریاضی در دکترین حقوقی، در روند ارتقاء، گسترش و تعمیق قرار می‌گیرد و از این طریق، کارایی و اثربخشی منابع حق و تکلیف نیز در راستای تحقق عدالت پویا، در مسیر ارتقاء مستمر قرار می‌گیرد. به این ترتیب، پژوهش منجربه مقاله حاضر نشان داده است که علم ریاضی قابلیت کافی برای تشخیص، تنقیح و تنظیم منابع حق و تکلیف و برای توسعه و پیشرفت اصول، قواعد و نظریه‌های حقوقی را دارد. پیشنهاد این مقاله طراحی علم تعامل بین ریاضی با حقوق می‌باشد: [ریاضی – حقوق].

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • جعفری‌لنگرودی، محمدجعفر (1386)، ترمینولوژی حقوق، تهران: کتابخانه گنج دانش.
        جعفری، امین (1395)، متدلوژی حقوق، چاپ اول، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش.
        دلاور، علی (1394)، احتمالات و آمار کاربردی در روان‌شناسی و علوم تربیتی، چاپ هفدهم، تهران: انتشارات رشد. 
        رضایی، علیرضا (1400)، حکمرانی داده‌ها و نقش آن در آمار قضائی، در گزارش نشست علمی "نشست هم‌اندیشی کاربرد داده‌ها در حکمرانی قضائی"، پژوهشگاه قوه قضائیه، پژوهشکده مطالعات پایه، گروه آمار و داده‌های قضائی، ناشر: پژوهشگاه قوه قضائیه.
        شرقی، حسن (1400)، نخستین نشست هم‌اندیشی اساتید آمار و حقوق، تهیه و تنظیم سمانه تات، تهران: پژوهشگاه قوه قضائیه.
        شمس، عبدالله (1400)، آئین دادرسی مدنی (دوره پیشرفته)، جلد نخست، چاپ چهل و سوم، انتشارات دراک.
        کریمیان، محمد وزین (1385)، ضرورت مهندسی قوانین ومقررات، همایش یکصدمین سال قانون‌گذاری (مجموعه مقالات)، چاپ اول، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
        کریمیان، محمدوزین و همکاران (1400)، کاربرد داده‌ها در طرح دعوی و دفاع، تهران: پژوهشگاه قوه قضائیه.
        گنجعلی، مجتبی (1400)، راهکارهایی برای تعامل بهتر آمارشناسان و حقوقدانان، در گزارش نشست علمی  "نخستین نشست هم‌اندیشی اساتید آمار و حقوق"، پژوهشگاه قوه قضائیه، پژوهشکده مطالعات پایه، گروه آمار و داده‌های قضائی، ناشر: پژوهشگاه قوه قضائیه. 
        مهام، سیما (1373)، فلسفه ریاضی، منبع: کیهان اندیشه، فلسفه ریاضی /ensani.ir/fa/article/103000.
        قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، مصوب 1358، با اصلاحات 1368.
        قانون اساسی فرانسه، مصوب 1958.
        قانون آئین دادرسی کیفری، مصوب 1392.
        قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء، اختلاس و کلاه‌برداری، مصوب 1364 مجلس شورای اسلامی و تأیید و تصویب 1367 مجمع تشخیص مصلحت نظام.
        قانون مالیات‌های مستقیم، با اصلاحات مصوب 1394.
        قانون مجازات اسلامی، کتاب اول –  کلیات،  مصوب1392.
        قانون مدنی.
        لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت، مصوب 1347.
        مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی،  Majlis. Ir/ fa/law/ show/ 132280   -https:// rc
  •     Barker, David and Padfield Colin(1998), law made simple , tenth edition, MADE SIMPLE BOOKs. 
        Rebecca Huxley-Binns (2011),criminal law, Second Edition, OXFORD UNIVERSITY PRESS.
        Ormerod, David and Larid, Carl (2014), Smith and Hogan’s TEXT, CASES, AND MATERIALS ON CRIMINAL LAW,11 edithion, OXFORD UNIVERSITY PRESS.
        Jefferson, Michael (2001), criminal law, fifth edition, Pearson Education Limited.
        Finkelstein, Michael O., Levin, Bruce (2015), Statistics for Lawyers, third edition, Springer. 
        Kadane, Joseph B.editor (2008), Statistics in the Law, OXFORD UNIVERCITY PRESS.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار