بررسی رویه دادگاههای انقلاب اسلامی در تفسیر ماهیت قرارداد اجاره به شرط تملیک

نویسندگان

1 دانشگاه شهید بهشتی

2 دانشگاه قم

چکیده

قرارداد اجاره به شرط تملیک ازجمله عقودی است که درخصوص ماهیت آن اختلاف‌نظر وجود دارد. این اختلاف‌نظر در رویه قضایی محاکم انقلاب اسلامی در تصمیم‌گیری در مورد اعتراض شرکت‌های لیزینگ نسبت به مصادره خودروها به‌علت حمل مواد مخدر یا مشروبات الکلی بیش از همه آشکار می‌شود. به‌گونه‌ای‌که برخی با تمسک به متن قرارداد و یا قوانین، به سرشت اجاره‌ای این قرارداد نظر داده و درصورت عدم اطلاع مالک از حمل مواد، خودرو را به مالک مسترد می‌دارند. برخی دیگر با توجه به قصد طرفین و نیز تصرفات مالکانه مستأجر بر خودرو، ماهیت آن را بیع دانسته و حکم به مصادره خودرو صادر می‌کنند. دیگران نیز بدون ورود در بحث ماهیت قرارداد، صرفاً مصالح خاصی را مدنظر قرار داده و بر مبنای آن اظهارنظر می‌کنند. به هر روی با توجه به اصول حقوقی و قوانین متعددی که به تمایز این قرارداد از فروش اقساطی اشاره کرده است و نیز با عنایت به اصل آزادی قراردادها، دیدگاه موافق با ماهیت اجاره‌ای این قرارداد با قانون و متن قرارداد انطباق بیشتری دارد.

کلیدواژه‌ها


 
امامی، سید حسن(1366)، حقوق مدنی، جلد نخست، تهران: انتشارات اسلامیه.
    اسلامی پناه، علی و عباسیان، رضا (1388)،" ماهیت حقوقی اجاره به شرط تملیک"، فصلنامه حقوق، دوره سی‌ونهم، شماره سه.
    سکوتی نسیمی، رضا ( 1393)،" شرط عدم‌ تصرفات ناقل در مبیع و ثمن (تحلیل فقهی و حقوقی ماده 454 ق.م)"، فصلنامه دیدگاه‌های حقوق قضایی، دوره نوزدهم، شماره شصت‌وهفتم.
    جعفری لنگرودی، محمدجعفر(1357)، دائره المعارف حقوق مدنی و تجارت، جلد نخست، تهران: بنیاد راستاد.
    حلی ، علامه(بی تا)، التحریر، قطع رحلی.
    خوش آیند، محمدحسین (1396)،" تحلیل و بررسی فقهی قرارداد اجاره به شرط تملیک"، دو فصلنامه پژوهشنامه فقه و نظام سازی عدالت، سال نخست، شماره دو.
    خاوری محمودرضا (1377)، حقوق بانکی، تهران: مؤسسه بانکداری ایران.
    رستمی، محمد زمان و محمدهادی رستمی (1396)،" بررسی حقوقی اقتصادی اوراق اجاره و آسیب شناسی آن در بانکداری اسلامی"، دو فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات اقتصاد اسلامی، سال دهم،  شماره نخست.
    زراعت، عباس (1385)،" تعارض ظاهر و اصل"، مجله دانشکده علوم انسانی دانشگاه سمنان، سال پنجم، شماره چهارده.
    عیسایی تفرشی، محمد و حسن وحدتی شبیری( 1380)، "ماهیت حقوقی احکام و آثار قرارداد اجاره به شرط تملیک"، ماهنامه دانشور، شماره سی و ششم.
کاتوزیان، ناصر (1381)، عقود معین، جلد نخست، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    ...................... (1377)، قانون مدنی در نظم حقوق کنونی، تهران: نشر دادگستر. 
موسویان، سیدعباس و رضازاده حرمت الله (1394)، فقه معاملات بانکی، قم: نشر زمزم هدایت.
    میرزایی، علیرضا (1392)، نظام حقوقی اجاره به شرط تملیک، چاپ اول، تهران: انتشارات بهنامی.
    نجفی، محمدحسن (1363)، جواهر الکلام، جلد بیست و ششم، تهران: دارالکتب الاسلامی.
Borrie sir gorden (1988), commercial law, 6th end, butterworts, London, p 152.