ارتکاب قتل در مقام دفاع از مال

نویسندگان

دانشگاه شهید چمران اهواز

چکیده

توجیه یا عدم توجیه ارتکاب قتل در مقام دفاع از مال، همواره موضوعی چالش­برانگیز میان حقوق­دانان بوده است. حقوق­دانان غربی این­گونه قتل­ها را در پرتو اصل تناسب بررسی نموده ­اند. بدین معنا که توازن و تناسب میان اقدام دفاعی- قتل مهاجم- و اقدام تهاجمی- حمله به مال- موجود است یا خیر. با تکیه بر این اصل، برخی قائل به عدم تناسب قتل در مقام دفاع از مال هستند و برخی نیز، نظریاتی در باب توجیه این قتل ها ارائه کرده­اند. در نظام­های حقوقی مختلف، در این خصوص، قوانین کیفری و رویه قضایی گاه متفاوت و گاه مشابه است. در حقوق ایران بدون این­که این مساله نظریه­ پردازی شده باشد، نظرات متفاوتی مطرح شده است. قانون­گذاری­ها در این خصوص نیز در ادوار مختلف متفاوت بوده است. در این میان، فقه اسلامی با شرط تدریجی بودن اقدامات دفاعی، به درستی بهترین راه کار را ارائه کرده است. به دلیل ابهامات فراوان موجود در مفهوم تناسب، رویکرد فقهی تدریجی بودن اقدامات دفاعی در قانون مجازات اسلامی 1392 وارد گردیده و دیگر به مفهوم تناسب اشاره­ای نشده است. بدین ترتیب، این قتل­ها با رعایت تدرج در اقدامات دفاعی و نیز رعایت سایر شروط مندرج در ماده 156 قانون مجازات اسلامی، موجه است.

 

کلیدواژه‌ها


1. A,J Ashworth, "Self-Defence and the Right to Life", The Cambridge Law Journal Vol. 34, No. 2, 1975
2. Dressler, Joshua, “Battered women and sleeping abusers:some reflections”, Ohio state journal of criminal law, vol. 3:457,2006
3. Fletcher,George, "Punishment and Self-Defense", 8 Law & Phil, 1989
4. Fletcher, George, "The right to life", The Monist 63 (2), 1980
5. Fletcher, George, “The Right Deed for the Wrong Reason: A Reply to Mr. Robinson,” vol, 23, 293, Columbia law school, 1976
6. Kadish, Sanford, "Respect for Life and Regard for Rights in the Criminal Law", 64 Cal. L. Rev. 871,1976
7. Kremnitzer, Mordechai, "Proportionality and the Psychotic Aggressor: Another View", 18 Isr. L. Rev. 178, 1983
8. Leverick, Fiona, “Killing in self-defense”, Oxford university press,2006
9. Mangan, Joseph,” An Historical Analysis of the Principle of Double Effect “, Volume: 10 issue: 1,1949
10. Robinson, Paul, “A theory of justification: social harm as a prerequisite for criminal liability”, University of Pennsylvania, Vol. 23/266, UCLA L. Rev. 266, 1975
11. Sangero, Boaz, “Self-Defense in Criminal Law”, Oxford and Portland, Oregon, 2006
12. Sangero, Boaz, “a new defense for self-defense”, Buffalo criminal law, vol 9, No2, 2006
13. Stuart, Green, "Castles and carajackers: proportionality and the use of deadly force in defense of dwelling and vehicles", University of Illinois law review, No 1,1999
14. Uniacke,Suzanne,”Permissible killing: the self-defense justification of homicide”, university of Wollongong, Cambridge university press, 1996