تشکیل عقود وثیقه‌ای به اتکای سبب دین

نویسندگان

1 شهید بهشتی تهران

2 تربیت مدرس تهران

چکیده

عقود وثیقه‌ای که در راستای تضمین و تسهیل وصول مطالبات منعقد می‌شوند، به عنوان عقود تبعی، همواره بر یک رابطه و دین پایه استوار هستند. انعقاد این عقود اعم از انتقالی و تضمینی نسبت به دینی که به‌طور‌کامل شکل گرفته و در ذمه مدیون ثابت شده، بدون تردید صحیح و معتبر است. اما راجع به دیونی که اساساً نه ثابت در ذمه هستند و نه سبب آن‌ها ایجاد شده است؛ با توجه به تبعی بودن عقود وثیقه‌ای می‌بایست حکم به عدم صحت آن‌ها کرد. با این‌حال نسبت به دین پایه‌ای که در ذمه قرار نگرفته و سبب آن ایجاد شده است، تردیدهایی وجود دارد. قانونگذار راجع به برخی از مصادیق این دسته از عقود صراحتاً وجود سبب دین را برای انعقاد عقد کافی دانسته اما نسبت به برخی دیگر موضع سکوت اتخاذ کرده است. همین امر زمینه اختلاف نظر میان حقوقدانان را فراهم آورده است. در این نوشتار مسئله را از منظر فقهی و حقوقی مورد بررسی قرار داده تا لزوم ثُبوت دِین در ذِمه یا کفایت سبب آن برای انعقاد عقود وثیقه‌ای بیان گردد.

کلیدواژه‌ها