رویکرد حقوقی دولت‌های حوزه خلیج فارس نسبت به شاخص‌های توسعه پایدار محیط زیست دریایی با تاکید بر حقوق بین الملل محیط زیست

نویسندگان

1 دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

2 دانشگاه آزاد اسلامی واحد دماوند

چکیده

اکوسیستم با ارزش خلیج‌فارس یکی از پرترددترین آبراه‌ها محسوب می‌شود. بسته‌بودن محیط ‌زیست خلیج‌فارس،[1] عبور نفت‌کش‌ها و بهره‌برداری بیش‌از استاندارد جهانی، موقعیت زیست‌محیطی این خلیج را به‌خطر انداخته است. شایان ذکر است یکی از اهداف حقوق بین‌الملل محیط‌زیست، حفاظت از محیط ‌زیست و موضوع آن، پیشگیری از آلودگی محیط ‌زیست است؛ ازاین‌رو از توسعه ‌پایدار می‌توان به‌عنوان شالوده و سنگ‌بنای حقوق بین‌الملل محیط ‌زیست و ابزاری برای ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ امروزی و سرمایه‌گذاری در آیندﻩ، یاد کرد. مسئله این ‌است که رویکرد حقوقی دولت‌های حوزه خلیج‌فارس در پایداری توسعه محیط ‌زیست دریایی با تأسی از حقوق بین‌الملل محیط ‌زیست چگونه است؟ این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی و از طریق ابزار کتابخانه‌ای، با هدف بررسی رویکرد حقوقی کشورهای حوزه خلیج ‌فارس نسبت به توسعه ‌پایدار محیط ‌زیست دریایی از منظر سند2030[2] به مؤلفه‌های اجتماعی، اقتصادی و محیطی می‌پردازد. یافته تحقیق آن است که ناهمگنی و عدم اتحاد در تدوین قوانین مشترک از سوی کشورهای توسعه‌یافته و کمتر توسعه‌یافته حوزه خلیج ‌فارس، سرعت دست‌یابی به توسعه ‌پایدار محیط ‌زیست دریایی را کاهش داده و علی‌القاعده راهکار این معضل با تدوین قانون واحد و سیاست‌گذاری‌های غیرتبعیض‌آمیز یکپارچه و تنها با ایفای نقش بهینه هر هشت کشور در تعامل و اتحاد با یکدیگر، میسر و مقدور خواهد بود.
واژگان کلیدی: شاخص‌های توسعه‌پایدار، حقوق بین‌الملل محیط‌زیست، محیط ‌زیست دریایی، خلیج فارس، دستور کار2030.

کلیدواژه‌ها


ابهری، حمید (1397)، «ابلاغ الکترونیکی اوراق قضائی؛مزایا و معایب»، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی، دوره هشتم، شماره سه. 
    احمدزاده، ابوالفضل (1393). «مالکیت فکری پیش نیاز توسعه‌پایدار». مجله نقد کتاب اطلاع رسانی و ارتباطات.
    حافظ نیا، محمدرضا، ربیعی، حسین (1392)، مطالعات منطقه‌ای خلیج فارس، تهران: انتشارات سمت.
    گروه صلح کرسی حقوق بشر، صلح و دموکراسی یونسکو (1389)، حقوق زیست محیطی بشر، چاپ اول، تهران: انتشارات دادگستر.
پورهاشمی، سید عباس (1396)، «مروری بر ظرفیت ها و موانع تحقق اهداف توسعه‌پایدار: از دستورکار 21 تا دستورکار 2030»، فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط ‌زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات، انجمن متخصصان محیط‌زیست، صفحات 7-18.
    ساعدی، بهمن، آرش پور، علیرضا، فرزامی نسب، عبدالرضا (1398)، «مخاصمه مسلحانه عراق؛ تحلیل اقدامات ارتکابی داعش از منظر حقوق بین‌الملل بشردوستانه و حقوق بین‌الملل کیفری»، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی، شماره دو، دوره چهل و نهم، صفحات 836-809..
    سلیمی ترکمانی، حجت (1392)، «مفهوم توسعه ‌پایدار در گستره حقوق بین‌الملل انرژی»، مجله حقوقی بین‌المللی، شماره چهل و نهم، صفحات 166-145.
    ﺳﻨﺎیﯽ، اردﺷﯿﺮ، ایﺮﺟﯽﻓﺮ، ﻃﺎﻫﺮه (1392)، «ﺗﺄﺛﯿﺮ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺷﺪن ارﺗﺒﺎﻃﺎت ﺑﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﺳﯿﺎﺳﯽ - ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ ﮐﻮیﺖ»، ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﺳﯿﺎﺳﯽ، ﺷﻤﺎره بیست، ﺳﺎل ﭘﻨﺠﻢ، صفحات  91-111.
    سیمبر، رضا (1382)، «ﻣﻨﻄﻘﻪﮔﺮایﯽ و ﺻﻠﺢﺳـﺎزی در ﺟﻬـﺎن ﺑـﺎ ﺗﺄﮐﯿـﺪ ﺑـﺮ ﺧﻠـﯿﺞ ﻓـﺎرس»، ﻓﺼـﻠﻨﺎﻣﻪ ﭼﺸﻢاﻧﺪاز جغرافیایی، شماره دوازدهم، ﺳﺎل اول. 
    شهبازی، آرامش (1389)، «توسعه ‌پایدار یا پایداری توسعه در حقوق بین‌الملل»، مجله حقوق بین‌المللی، نشریه مرکز امور حقوقی بین‌المللی ریاست جمهوری، شماره چهل‌و‌چهار، سال بیست و هفتم، صفحات 139-125.
    صفرعلی زاده، اسماعیل، حسین زاده، رباب، اکبری، مجید (1397)، «تحلیل کارایی نسبی کشورهای خاورمیانه از لحاظ شاخص‌های توسعه‌پایدار»، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای، شماره بیست‌و‌نهم، سال هشتم. صفحات 12-1.
    ﻋﺒﺪاﻟﻬﯽ، ﻣﺤﺴﻦ، فریادی، مسعود (1389)، «ﭼﺎﻟﺶ‌ﻫﺎی ﺣﻘﻮﻗﯽ ﺳﺎزﻣﺎن ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﺤﯿﻂ‌زیﺴﺖ ایﺮان»، فصلنامه ﻋﻠﻮم ﻣﺤﯿﻄﯽ، شماره چهار، سال هفتم، صفحات 180-143.
    علیزاده، محسن (1394)، ‌«ساخت جزایر‌ مصنوعی ‌توسط ‌امارات ‌متحدۀ ‌عربی از منظر حقوق بین‌الملل»، فصلنامه ﮔﻔﺘﻤﺎن ﺣﻘﻮﻗﯽ، شماره بیست و هفت و بیست و هشت، سال دوازدهم، صفحات 76-61.
    هاشمی، سید مصطفی، فرجی‌راد، عبدالرضا (1395)، «عوامل مؤثر در ایجاد بی‌ثباتی سیاسی و امنیتی منطقه خلیج فارس»، فصلنامه پژوهش‌های‌ روابط بین‌الملل، دوره اول،‌ شماره‌‌بیست و دوم‌، صفحات 267-293.
Boyle, Alan E. and Michael R. Anderson (eds) (1988), Human Rights Approches to Environmental. oxford university press, a collection of essays on the legal relationship between human rights and environmental protection.
Kiss, A. and Beurier, J-P. (2004), International Environmental Law. Paris. Pedone.
Mitchell, T. Jones, L., Lovell, E., (eds). (2013), Disaster Management in Post-2015 Development Goals: Potential Targets and Indicators. London, UK: ODI. See information in:
http://www.odi.org.uk/sites/odi.org.uk/files/odiassets/publications-opinion-files/8354.pdf
Barral, Virginie. (2012), “Sustainable Development in International Law: Nature and Operation of an Evolutive Legal Norm”, The European Journal of International Law. Vol. 23 no. 2. P377-410.
Dippenaar, Stephanie and Others (2004), "Developing Countries’ Perspective on Energy and Water Issues, Council for Scientific and Industrial Research, South Africa, In Integrating Science and Technology into Development Policies, An International Perspective", Organization for Economic Co-operation and Development.
Dixon, Rodney. (2008), Article 7 para. 1 chapeau, “Crimes Against Humanity”. in: Triflixrer Otto (ed). Commentary on the Rome Statute of the International Criminal Court- Observers’ Notes. 2 edn. Munich.
Morton, Stephen, Pencheon, David, Squires, Neil. (2017), Sustainable Development Goals (SDGs), and their implementation A national global framework for health, development and equity needs a systems approach at every level, British Medical Bulletin, Vol. 124, PP. 81–90.
Stevens. Alex, Bur. Anne – Marie & Young. Lucy (2003), people, yobs, Rights& Power. The Rules of participation in combating social Exclusion in Europe, community Development yournal, vol 38, no2, Aprial, oxford university press. P.p 84-105.
Taliaferro, Jeffrey W. (2001), “Security Seeking under Anarchy”, International Security, Vol.25, No.3, winter 2001, pp: 158-159.
International Monetary Fund. (2005), Regional Monetary Integration in the Member States of the Gulf Cooperation Council. Washington.
https://sustainabledevelopment.un.org/memberstates/bahrain
https://sustainabledevelopment.un.org/memberstates/iraq
https://sustainabledevelopment.un.org/memberstates/Oman
See http://www.unep.org/ozone/pdfs/viennaconvention 2002.(30.10.2019)
https://www.unescwa.org/news/arab-region-will-not-achieve-SDGs
https://www.unescwa.org/events/postponed-arab-forum-sustainable-development-2020
BTI. (2014). “Tunisia Country Report”, Available in: http://www.bti-project.org.
ICJ Reports of Judgments, Advisory Opinions and Orders. (1996). Vol. 1
Repucci, Sara.( 2020). Freedom in the World 2020. Freedom House.
SDG16+Progress Report 2019: Institute for Economics & Peace, p.2.
UAE and the 2030 Agenda for Sustainable Development Excellence in Implementaition 2017.