آسیب شناسیِ ساختار و ارتقای صلاحیت‌های هیئت نظارت ثبت اسناد و املاک

نویسندگان

1 دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان

2 دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان

چکیده

هیئت نظارت موضوع ماده 6 قانون ثبت اسناد و املاک، به‌عنوان مرجع رسیدگی به کلیه اختلاف‌ها و اشتباهات ثبتی، فاقد آئین رسیدگی مدون است و اجرای روش فعلی، اصرار بر نارسایی‌هایی است که کمکی به وضعیت قضایی کشور و سیاست قضازدایی نمی‌کند. شاید بتوان با اصلاحاتی جزئی ازجمله گسترش تفویض اختیار، تشکیل شعبات متعدد و تخصصی، اصلاح  آئین‌نامه‌ اجرایی و بخشنامه‌های ثبتی گامی در جهت تسریع و تسهیل رسیدگی برداشت، اما نارسایی‌های چون عدم ورود ماهوی هیئت به اختلافات ثبتی به‌علت فقدان ابزارهای لازم، عدم امکان صدور آرای قاطع اختلاف، نقص استقلال و بی‌طرفی کامل، ضعف حق رسیدگی حضوری و علنی، نابرابری در استفاده از امکانات دفاعی، نقض حق مورد استماع قرار گرفتن طرفین دعوا و عدم امکان دخالت وکیل در دادرسی، فقدان آئین رسیدگی مدون و غیر آن‌ها همچنان پابرجاست. پرسش اصلی مقاله مبنی بر چگونگی امکان‌سنجی قابلیت واگذاریِ رسیدگی­های ماهوی به هیئت نظارت است. در این مقاله با بررسی تطبیقی آئین دادرسی ثبتی هیئت‌های نظارت با اصول دادرسی عادلانه و منصفانه و آئین دادرسی مدنی فراملی تدوین شده توسط مؤسسه یکنواخت‌سازی حقوق خصوصی رم و مؤسسه حقوق آمریکا راهکارهایی به‌منظور اصلاح اساسی سازمان و فرایند رسیدگی هیئت نظارت منطبق با سند تحولی قوه قضائیه پیشنهاد شده است.

کلیدواژه‌ها


آقایی جنت‌مکان، حسین (1396)، حقوق دادرسی عادلانه و منصفانه (دادگرانه)، تهران: انتشارات جنگل.
    بهرامی، داریوش (1393)، حقوق ثبت املاک در ایران، چاپ دوم، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
تنک، آندره (1398)، مبانی و اصول مسئولیت مدنی از دیدگاه حقوق تطبیقی، ترجمه: صفایی، سیدحسین، حسینی، سیداحسان ، تهران : انتشارات شرکت سهامی انتشار.
    طباطبایی‌حصاری، نسرین (1396)، مبانی و آثار نظام ثبت املاک، تهران: شرکت سهامی انتشار، چاپ دوم.
    طباطبایی‌مؤتمنی، منوچهر (1374)، حقوق اداری، انتشارات سمت.
    فاطمیان، امیرمسعود (1400)، مجموعه ایده های برگزیده نخستین رویداد ملی راهکارهای تحقق دادرسی عادلانه در مراجع اختصاصی اداری، پژوهشگاه قوه قضاییه، صفحات 91 تا 95.
    غمامی، مجید و محسنی، حسن (1390)، آئین دادرسی مدنی فراملی، تهران: انتشارات شرکت سهامی انتشار.
    هداوند، مهدی و آقایی‌طوق (1396)، مسلم، دادگاه‌های اختصاصی اداری در پرتو اصول و آئین‌های دادرسی منصفانه (حقوق ایران و مطالعه تطبیقی)، انتشارات خرسندی.
    افتخارجهرمی، گودرز (1392)، حق متهمان در بهره‌مندی از وکیل در لایحه‌ آئین دادرسی کیفری، دایره‌المعارف علوم جنایی، کتاب دوم، تهران: نشر میزان.
پاک نهاد، امیر (1392)، آسیب‌شناسی مجازات اعدام در حقوق ایران، دایره‌المعارف علوم جنایی، چاپ دوم، تهران: نشر میزان.
    دهقانی، حسین (1390)، مدیریت زمان تسریع در دادرسی، نشریه تعالی حقوق، شماره دوازده.
    رضوی‌فرد، بهزاد و قربان‌زاده، حسین (1395)، حق بر علنی‌بودن دادرسی به‌عنوان یکی از حقوق دفاعی متهم در رویه‌ دادگاه‌های کیفری بین‌المللی، مجله حقوق تطبیقی دانشگاه تهران، دوره هفت، شماره یک. 
    زراعت، عباس و احمدی، انور (1393)، مبانی و آثار اصل حضوری‌بودن فرایند دادرسی کیفری، مجله پژوهشنامه حقوق کیفری.
    صابر، محمود و طباطبایی‌حصاری، نسرین (1390)، آثار حقوقی و اقتصادی نظام ثبت املاک، فصلنامه حقوق مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره چهل و یک، شماره دو.
    صابر، محمود و ناظریان، حسین (1393)، مهلت معقول دادرسی در دیوان کیفری بین‌المللی و آرای دادگاه اروپایی حقوق بشر، مجله پژوهش‌های حقوق تطبیقی دانشگاه تربیت مدرس، دوره هجده، شماره چهار.
    صقری، محمد (1385)، اعتبار صحت ظاهری در حقوق مدنی (بحثی در حقوق ایران و فرانسه)، فصلنامه پژوهش حقوق و سیاست، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی، سال هشتم، شماره هجده.
    طباطبایی‌حصاری، نسرین (1389)، بررسی تطبیقی نظام‌های ثبت املاک (با تأکید بر نظام ثبت املاک در ایران)، فصلنامه حقوق مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دوره چهل، شماره دو.
    طباطبایی‌حصاری، نسرین و کاظمی، محمود (1392)، جایگاه حمایت از اشخاص ثالث در نظام‌های ثبت املاک، مجله مطالعات حقوق تطبیقی دانشگاه تهران، دوره چهار، شماره یک.
    طباطبایی‌حصاری، نسرین (1393)، وصف تجریدی نظام ثبت املاک بر مبنای تئوری اعتماد عمومی، مجله مطالعات حقوق تطبیقی دانشگاه تهران، دوره پنج، شماره دو.
    طباطبایی‌حصاری، نسرین و صادقی‌مقدم، محمدحسن (1394)، آثار ثبت املاک بر اعتبار اعمال حقوقی؛ با تأکید بر اوصاف و کارکردهای نظام ثبتی، مجله مطالعات حقوق تطبیقی، دانشگاه تهران، دوره شش، شماره دو.
    طجرلو، رضا و همکاران (1394)، نقش و کارکرد کمیسیون رسیدگی به اختلافات ناشی از اراضی ملی از منظر اصول دادرسی منصفانه، فصلنامه‌ پژوهش حقوق عمومی دانشگاه تربیت مدرس، شماره چهل و نه. 
    عباس‌زاده، حسن و پاشازاده، حسن (1390)، شرح و نقد مواد 147 و 148 قانون ثبت اسناد و املاک مصوب 1365، مجله کانون وکلای دادگستری.
    غمامی، مجید و محسنی، حسن (1385)، اصول تضمین کننده عملکرد دموکراتیک در دادرسی و اصول مربوط به ویژگی‌های دادرسی مدنی، مجله حقوق دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، شماره هفتاد و چهار.
    فتحی، محمدجواد و دهقانی، علی (1388)، استقلال بازپرس در انجام تحقیقات، مقدماتی و تأثیر آن در تحقق دادرسی عادلانه، مجله‌ فقه و حقوق.
    محسنی، حسن (1389)، «فن اداره جریان دادرسی مدنی، سازماندهی دادرسی در قالب اصول دادرسی»، فصلنامه‌ حقوق، مجله دانشکده‌ی حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، دوره چهل، شماره چهار.
    مهرآسا، جمشید؛ حسن، علیرضا و روحانی‌مقدم، محمد (1399)، بازپژوهی در مفهوم «کاداستر» و نقش آن در اثبات دعوی ملکی، مجله‌ی مطالعات فقه و حقوق اسلامی دانشگاه سمنان، سال دوازده، شماره بیست و دو.
    میرشکاری، عباس (1387)، تضمین سردفتران و دفتریاران، ماهنامه‌ی کانون سردفتران و دفتریاران، سال پنجاهم، شماره هشتاد و پنج.
    ناجی‌زواره، مرتضی (1387)، بی‌طرفی در دادرسی کیفری، مجله‌ حقوقی دادگستری، شماره‌های شماره‌های پنجاه و شش و پنجاه و هفت.
    نیازپور، امیرحسین (1386)، حق متهمان مبنی برداشتن وکیل در فرایند کیفری؛ جلوه‌ای از حقوق شهروندی، مجله‌ حقوقی دادگستری، شماره پنجاه و هشت
    نیکویی، سمیه (1385)، الزامات علنی بودن دادرسی کیفری در پرتو دادرسی عادلانه، مجله‌ حقوقی دادگستری، شماره‌های پنجاه و شش و پنجاه و هفت.
ALI / UNIDROIT Principles of Transnational Civil Procedure, Copyright © 2006 The American Law Institute and UNIDROIT
BEHIN (j.), »Les societies civiles professionnelles notariales«, 4e rapport au 67e congress des Notaires , in Theorie et Pratique des societs civiles, Paris : Librairies techniques, 1970
Draft rules of transnational civil procedure © UNDRIOT 2004 Study LXXVI – Doc. 12
FERRAND, Frederique, Le principe contradictoire et l'expertise en droit compare european, in : revue international de droit compare, 200-2
Manzanares Bastida, Bruno. (2007). The Independence and Impartiality of Arbitraitor in International Commercial Arbitration. No. 1. Vol. 6.