قابلیت مطالبه زیان معنوی از سوی شرکت‌های تجاری

نویسندگان

دانشگاه تهران

چکیده

پیش‌فرض ادبیات حقوقی ما اختصاص زیان معنوی به اشخاص حقیقی است، در‌حالی‌که برخلاف ظاهر امر، امکان ورود این نوع از زیان به اشخاص حقوقی نیز وجود دارد، به‌ویژه آنکه اغلب حیات این دسته از اشخاص، وابسته به تعلق بعضی از حقوق معنوی، مانند اعتبار و شهرت و شناسایی امکان مطالبه غرامت بابت آسیب وارده به این حقوق است؛ بنابراین، سکوت ادبیات حقوقی در این باره باید جبران شود. این مقاله، با تمرکز بر شرکت‌های تجاری، درصدد پاسخ به این مسئله است که آیا زیان معنوی از سوی شرکت تجاری قابل‌مطالبه است یا خیر. در پاسخ به این پرسش، با طیفی از نظرات روبه‌رو هستیم: برخی با تأکید بر وجود مجازی شرکت‌ها، به پرسش یاد شده، پاسخ منفی می‌دهند و برخی دیگر، با اعتقاد به وجود واقعی آن‌ها، پاسخ مثبت. این نوشتار جانب دیدگاه تفکیک زیان معنوی را گرفته و زیان معنوی‌ای که برای حمایت از احساسات است را قابل‌تعلق به شرکت‌های‌ تجاری نمی‌داند، ولی با توجه به اقتضای طبیعت شرکت تجاری، امکان مطالبه زیان وارد بر سرمایه‌های معنوی شرکت را می‌پذیرد. در این مقاله،رویه حاکم بر دادگاه اروپایی حقوق بشر و حقوق انگلیس مرور شده و در پایان، حقوق ایران مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

کلیدواژه‌ها


اردبیلی، محمدعلی (1395)، حقوق جزای عمومی، جلد دوم، تهران: میزان.
    اسکینی، ربیعا (1395)، حقوق تجارت: شرکت‌های تجاری، جلد اول، تهران: سمت.
    امامی، سیدحسن (1393)،حقوق مدنی، جلد چهارم، تهران: اسلامیه.
    بابایی، ایرج (1394)، حقوق مسئولیت مدنی و الزامات خارج از قرارداد، تهران: میزان.
بهرامی‌احمدی، حمید (1393)، ضمان قهری (مسئولیت مدنی): با مطالعه تطبیقی در فقه مذاهب اسلامی و نظام‌های حقوقی، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
    پاسبان، محمدرضا (1394)، حقوق شرکت‌های تجاری، تهران: سمت.
    داراب‌پور، مهراب (1396)، مسئولیت‌های خارج از قرارداد، پرداخت خسارت،استرداد عین و امتیازات، تهران: مجد.
    ره‌پیک، حسن (1395)، حقوق مسئولیت مدنی و جبران‌ها، تهران: خرسندی.
    صفار،محمد جواد (1395)، شخصیت حقوقی، تهران: بهنامی.
    صفایی، سیدحسین و رحیمی، حبیب‌الله (1399)، مسئولیت مدنی (الزامات خارج از قرارداد)، تهران: سمت.
    صفایی، سیدحسین و رحیمی، حبیب‌الله (1397)، مسئولیت مدنی تطبیقی، تهران: موسسه مطالعات و پژوهش‌های حقوقی.
    صفایی، سیدحسین و قاسم‌زاده، سیدمرتضی (1394)، حقوق مدنی: اشخاص و محجورین، تهران: سمت.
    صقری، محمد (1393)، حقوق بازرگانی شرکت‌ها، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    طباطبایی ‌موتمنی، منوچهر (1393)، حقوق اداری، تهران: سمت.
    کاتوزیان، ناصر (1395)، الزام‌های خارج از قرارداد: قواعد عمومی، جلد اول، تهران: دانشگاه تهران.
کاتوزیان، ناصر (1393)، عقود معین:مشارکت‌ها-صلح، جلد دوم، تهران: گنج‌دانش.
    کاویانی،کوروش (1393)، حقوق شرکت‌های تجارتی، جلد دوم، تهران: میزان.
    میرشکاری، عباس (1396)، حقوق شخصیت و حقوق مسئولیت مدنی در اروپا، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    نخعی‌پور، قاسم و سعیدی، محمدعلی (1398)، «اعتبارات عقلایی در تحلیل مبنای شخصیت حقوقی»، آموزه‌های فقه مدنی، شماره نوزده.
    نقیبی، سیدابوالقاسم (1388)، خسارت معنوی در حقوق اسلام، ایران و نظام‌های حقوقی معاصر، تهران: امیرکبیر.
Acheson, David J, (2018), "Corporate reputation under the European Convention on Human Rights", Journal of Media Law, Vol.10.
Acheson, David Jackman (2020), Corporate defamation in English law: corporate reputation, freedom of speech and the Defamation Act 2013, PhD diss., University of Portsmouth.
Askeland, Bjarte, Keizô Yamamoto, Ken Oliphant, Olivier Moréteau, Attila Menyhárd, Katarzyna Ludwichowska-Redo, Helmut Koziol, Michael D.Green, and W. Jonathan Cardi, (2015), Basic Questions of Tort Law from a Comparative Perspective, Jan Sramek Verlag.
Chan, Gary KY, (2013), "Corporate defamation: reputation, rights and remedies", Legal Studies, Vol.33.
Clarkson, C. M, (1996), “Kicking corporate bodies and damning their souls”, Mod. L. Rev, Vol.59.
Coe, Peter, and James Brown, (2019), "What’s in a Name? The Case for Protecting the Reputation of Businesses under Article 1 Protocol 1 of the European Convention on Human Rights", Journal of European Tort Law, Vol.10.
ECtHR, Ärztekammer für Wien vs Austria, (2016), Application no. 8895/10.
ECtHR, Manifattura FL v. Italy, (1992), Application no. 12407/86.
ECtHR, QUFAJ CO. SH.P.K. v. ALBANIA, (2004), Application no. 54268/00.
Emberland, Marius, (2004), "Compensating Companies for Non-Pecuniary Damage: Comingersoll s.a. v Portugal and the Ambivalent Expansion of the Echr Scope", The British Year Book of International Law, Vol.74.
Ferran, Eilís, (2011), “Corporate Attribution and the Directing Mind and Will”, Law Quarterly Review, Vol.127.
Garner, Bryan A (2004), Black’s Law Dictonary 8th Edition, Thomson West.
Gierke, Otto (1922), Political theories of the middle age. Cambridge University Press.
Lo, Stefan HC, (2017), "Context and Purpose in Corporate Attribution: Can the Directing Mind Be Laid to Rest", J. Int'l & Comp. L, Vol.4.
Matos e Silva Lda v. Portugal, (1997), 24 E.H.R.R.573.
Murphy, John, and Witting Christian (2012), STREET ON TORTS. 13Ed. Oxford University Press.
Murphy, J, (2010), “The nature and domain of aggravated damages”. The Cambridge Law Journal, Vol.69 (2).
Oliver, Peter, (2015), "Privacy and Data Protection: The Rights of Economic Actors", The EU Charter of Fundamental Rights as a Binding Instrument (eds. Bernitz, de Vries and Weatherill, Hart Publishing).
Petrin, Martin, (2013), "Reconceptualizing the Theory of the Firm-from Nature to Function", Penn St. L. Rev, Vol.118.
Phillips, Michael J, (1993), "Reappraising the real entity theory of the corporation", Fla. St. UL Rev, Vol.21.
Rietiker Daniel, (2010), "The Principle of Effectiveness in the Recent Jurisprudence of the European Court of Human Rights: its Different Dimensions and its Consistency with Public International Law-No Need for the Concept of Treaty Sui Generis", Nordic Journal of International Law, Vol.79.
Schane, Sanford A, (1986), "Corporation is a Person: The Language of a Legal Fiction", Tul. L. Rev, Vol.61.
Smolensky, Kirsten Rabe, (2009),"Rights of the Dead", Hofstra law review, Vol.37.
Text of Decision, (2000), International Legal Materials, Vol.39.
Tilbury, Michael, (2018), "Aggravated Damages", Current Legal Problems, Vol.71.
Van der Sloot B, (2015), "Do privacy and data protection rules apply to legal persons and should they? A proposal for a two-tiered system", Computer law & security review, Vol.31.
Wilcox, Vanessa (2016), A Company's right to Damages for Non-pecuniary Loss. Cambridge University Press.
Wilcox, Vanessa, (2014), "Attributing the Non-Pecuniary Damage Suffered by Organs to Corporate Claimants: Oriental Daily Publisher Ltd V Ming Pao Holdings Ltd", Journal of Corporate Law Studies, Vol.14