پیشگیری از جرائم، نخستین گام جهت تحقق عدالت کیفری است. مبارزه با جرائم از دو طریق پیشگیری وضعی و اجتماعی ممکن خواهد بود که اغلب پیشگیری وضعی بهدلیل سرعت در نتیجۀ حاصله، بیشتر مورد اقبال قرار میگیرد. پیشگیری وضعی عبارت از تدابیری است که با ایجاد تغییر نظاممند و دائمی در محیط، باعث کاهش فرصتها و افزایش خطرات جرم میشود. امروزه مهمترین پروندههای اقتصادی کیفری در افغانستان مربوط به جرائمی بوده که از طریق بانکها رخ داده است. همین امر ضرورت پیشگیری وضعی از جرائم بانکی را دوچندان ساخته است. بنابراین با اعمال روشهای پیشگیری وضعی از جرم، میتوان تا حد زیادی از جرائم بانکی در افغانستان پیشگیری کرد. پژوهش حاضر در تلاش است تا با توجه به روشهای چهارگانۀ کلارک، پیشگیری از جرائم بانکی را تبیین کند و از این طریق، راهکارهایی را برای کاهش فرصتها و افزایش خطرات ارتکاب جرائم بانکی ارائه دهد. در روش اول (افزایش تلاش و زحمت برای ارتکاب جرم)، میتوان از طریق سخت کردن آماج جرائم ازقبیل شفافسازی و ایجاد سامانههای ملی بانکی و کنترل تسهیلکنندههای جرائم ازقبیل جابهجایی دورۀ کارمندان بانکی و تقویت بانکداری الکترونیک از جرائم بانکی پیشگیری کرد. در روش دوم (افزایش خطرات جرم)، میتوان از طریق ایجاد سیستم نظارتی جامع، نظارت و شناسایی کارمندان بانک و تعیین مدیر علیه مبارزه با جرائم بانکی باعث پیشگیریاز جرائم بانکی شد. در روش سوم (کاهش منافع و عواید حاصله از جرم)، میتوان از طریق کاهش جذابیت جرم و محروم کردن از منافع و در روش چهارم (حذف معاذیر) از طریق وضع قوانین، آگاهی و تسهیل اجرای قوانین از جرائم بانکی پیشگیری کرد.
آرش، علی (1400)، «بررسی هشت پروندۀپولشویی؛ کیها و چگونه تطهیر پول کردند»، روزنامۀ هشت صبح، کابل، 30 دلو.
اسلامی، مهدی (1400)، تحلیل اقتصادی جرائم بانکی در حقوق ایران، پایاننامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ حقوق، دانشگاه شهید بهشتی.
بینام (1392)، «امنیت بانکها و اعتماد آسیبدیدۀ مردم»، اطلاعات روز،30 میزان.
امینیار، محمدظریف (1396)، «ده مورد از ناکامیهای بانک مرکزی افغانستان»، نن آسیا، 23 بهمن ماه.
برزآبادی، محمد بابایی (1395)، راهکارهای مبارزه با پولشویی در بانکها و مؤسسات اعتباری (مطالعۀ موردی مؤسسۀ اعتباری کوثر)، پایاننامۀ کارشناسی ارشد، حقوق جزا و جرمشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نراق.
بهش، حسیب (1400)، «بحران در قلب نظاممالی، اجمل احمدی با بانک مرکزی چه کرده است؟»، روزنامۀ هشت صبح، کابل، افغانستان، 23 سرطان.
بهرهمند، حمید، حسین محمدکورهپز، و احسان سلیمی (1393)، «راهبردهای وضعی پیشگیری از جرائم سایبری»، آموزههای حقوق کیفری، شمارۀ 7.
پاپ، جرمی (1385)،«پارلمان و قانونگذاری علیه فساد»، ترجمۀ مسعود فریادی، نشریۀ مجلس و پژوهش، شمارۀ 52.
جمالی، قاسمعلی، عباس نرگسیان و علی پیراننژاد (1395)، «ارزیابی وضعیت شفافیت وبسایتهای سازمانهای دولتی، وزارتخانههای دولتی ایران»، نشریۀ مدیریت دولتی، شمارۀ 1.
جلیلیان، مهدی و سعید عطازاده (1394)، «تحلیل جرمشناختی جرائم اقتصادی»، نشریۀ پژوهشهای اطلاعاتی و جنایی، شمارۀ 1.
حسنآبادی، اعظم (1392)، جایگاه نظام بانکی در پیشگیری از جرائم مالی و اقتصادی، پایاننامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ علوم اداری و اقتصادی، دانشگاه فردوسی مشهد.
حسینی، سید حسین و افشین آذری متین (1394)، «پیشگیری از جرم پولشویی در نظام پولی و بانکی»، آموزههای حقوق کیفری، شمارۀ 135.
حشمتی مولایی، حسین (1384)،عواملمؤثربراختلاسبانکی،تهران: پژوهشکدۀپولیوبانکی.
رزنبام، دنیس، آرتور لوریسیو و روبرت داویس (بیتا)، «پیشگیری وضعی از جرم»، مجلۀ حقوقی دادگستری، شمارۀ 32.
دادخدایی، لیلا (1390)، فسادمالی ـ اداری و سیاست جنایی مقابله با آن، ج1، تهران: میزان.
دافغانستان بانک (1399)، «برنامۀ حسابدهی دولت به ملت، ادارۀ ارتباطات عامه و استراتیژیک ریاست جمهوری»، مرکز اطلاعات و رسانههای حکومتی، شمارۀ 11.
دافغانستان بانک (1399)، «گزارشدهی معاملات بزرگ تبادلۀ اسعار»، مرکز تحلیل معاملات و راپورهای مالی افغانستان، کابل.
بینام (1400)، «طالبان حقوق رئیس بانک مرکزی پیشین افغانستان را تعلیق کرد»، دنیای اقتصاد، شنبه 23 بهمن.
زارعیان چناری، حسین (1396)، اختلاس در شبکۀ بانکی و راهکارهای پیشگیری و مقابله با آن، پایاننامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه مازندران.
ساریخانی، عادل و روحالله اکرمی سراب (1392)، «کارکردهای پیشگیرانۀ شفافیت در سیاست جنایی»، مجلۀ حقوقی دادگستری، شمارۀ 82.
ساداتی، محمدمهدی (1394)، «معیارهای کارآمدی درونسازمانی نهادهای مبارزه با فساد اقتصادی (با تأکید بر کنوانسیون مریدا و طرح تشکیل سازمان مبارزه با مفاسد اقتصادی)»، نشریۀ حقوق اداری، شمارۀ 9.
سهرابلو، پدرام (1386)، «تبیین نسبت آزادی مطبوعات و مفاسد اقتصادی و پیشگیری و مقابله»، فصلنامۀ پیشگیری از جرم، شمارۀ 4.
صفاری، علی (بیتا)، «مبانی نظری پیشگیری از وقوع جرم»، مجلۀ تحقیقات حقوقی، شمارۀ 33-34.
عبدالحسینزاده، محمدحسین و مهدی ثنایی (1394)، «تبیین مفهوم و کاربرد شفافیت در عرصۀ حکمرانی و ادارۀ امور دولتی»،نخستین کنفرانس ملی مدیریت دولتی ایران.
قنبرلو، عبدالله (1398)، «بررسی ماهیت و کارکرد واحدهای اطلاعات مالی (FIUS)»، پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی، وزارت علوم تحقیقات و فناوری، 20 آذر.
کلارک، رونالد و جان اک (1388)، جرمشناسی پیشگیری (60 رویه و راهکار برای پیشگیری از جرم)، ترجمۀ مهدی مقیمی و مهدیه تقیزاده، تهران: سازمان زرد.
لارنت چتین، پیتر، جان مک دوئل، سدریک موست، پل الن اسکات و امیل وندردوز (1392)، پیشگیری از پولشویی و تأمین مالی تروریسم: راهنمای علمی برای ناظران بانکی، ترجمۀ مریم کشتکار، تهران:تاش.
فساد مالی و اقتصادی (ریشهها، پیامدها، پیشگیری و مقابله) (1382)، ج3، تهران: مؤسسۀ تحقیقاتی تدبیر اقتصاد.
میرزائی، مریم (1378)، بررسی تطبیقی پیشگیری از جرائم اقتصادی در حقوق ایران و اسناد بینالمللی، پایاننامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ حقوق، دانشگاه شهید بهشتی.
میرخلیلی، محمود و محمد شمشیر (1396)، «پشگیری وضعی از فساد مالی با رویکرد به آموزههای اسلامی»، فصلنامۀ فقه و مبانی حقوق اسلامی، شمارۀ 1.
میرزاجانی، حمیدرضا و مجید نجاتزادگان (1397)، «اعتبارسنجی و نقش آن در پیشگیری از پولشویی در بانکها و موسسأت اعتباری غیربانکی ایران»، مجلۀ تحقیقات حقوقی، شمارۀ 81.
ب) قوانین و مقررات داخلی و اسناد بینالمللی
کود جزای افغانستان مصوب سال 1396.
قانون بانکداری افغانستان مصوب سال 1394.
قانون دافغانستان بانک (بانک مرکزی) مصوب سال 1382.
قانون جلوگیری از پولشویی و عواید ناشی از جرم مصوب سال 1393.
قانون جلوگیری از تمویل تروریزم مصوب سال 1393.
مقررۀ تنظیم فعالیت صرافان و فراهمکنندگان خدمات پولی بانک مرکزی افغانستان مصوب سال 1397.
مقررۀ مسئولیتها و اقدامات بازدارنده علیه پولشویی و تمویل تروریزم بانک مرکزی افغانستان، مصوب سال 1394.
کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با فساد مالی (مریدا) مصوب سال 1381.
کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با جرائم سازمانیافتۀ فراملی (پالرمو) مصوب سال1378.
توصیۀ چهلگانۀ گروه اقدام مالی مصوب سال 1368
ج ) منابع انگلیسی
Biagoli, A. (2008), “Financial crime as a threat to the wealth of nations”, journal of money laundering control, Emerald group publishing limited, vol . 11, No. 1.
Boorman, J.,& S. Ingves (2001), Financial system abuse, financial crime and money laundering, Monetary and Exchange Affairs and Policy Development and Review Departments.
Clarke, R. V. (1995), In Michael Tonry and David P. Farrington [eds], Building a Safer Society: Strategic Approaches to Crime Prevention, Crime and Justice, Vol. 19, ChicagoIL: University of Chicago Press.
Clarke, R. (1997), Situational Crime Prevention: Successful Case Studies, Second Editionو New York: Harrow and Heston.
Clarke, R. V., & D. B. Cornish (1985), Crime Control in Britain: A Review of Policy Research, Albany: State University of New York Press.
Cornish, D. B., & R. V. Clarck (2003), “Opportunities, Precipitators and Criminal Decisions: A Reply to Wortley’s Critique of Situational Crime Prevention”, Crime Prevention Studies, Vol. 16.
Davis, E.P., & U. Obasi (2009). “The Effectiveness of Banking Supervision”, Brunel University, Economics and Finance Working Paper Series, Working Paper, No. 09-27.
Korsell, I. E. (2005), “Methods to prevent economic crime”, Brottsforebyggande radet, Stockholm
Keeney, R.L. (1999), “The value of Internet commerce to the customer”, Management science, No.15 (1).
Morelli, V.,&P. Belkin (2009), “NATO in Afghanistan: A Test of the Transatlantic Alliance”, Congressional Research Service, www.crs.gov. RL.33627.
Nikoloska, S.,& I. Simonovski (2012), “Role of banks as entity in the system for prevention of money laundering in the Macedonia”, Social and Behavioral Sciences, No.44.
Pandit , A. Ch.,& M. Tazul Islam, N. Ahamd, Sh. M. Ahsan Habib,& K. Hossain (2018), Corporate Ethics and Financial Crime in Banks: Bangladesh Perspective, Bangladesh Institute of Bank Management, N2p Bangladesh.
Picard, M. (2008), “Financial crimes: the constant challenge of seeking effective prevention solutions”, Journal of Financial crime, No.15.
Rondeaux, C. (2011), “Cleaning up Afghanistan’s banking system”, Interntional crisis group, Asia.
پوپل, محمود, جوان جعفری بجنوردی, عبدالرضا, حسینی, سید حسین, & سیدزاده, سید مهدی. (1402). روشهای پیشگیری وضعی از جرائم بانکی در نظام بانکی افغانستان. فصلنامه دیدگاههای حقوق قضائی, 28(103), 77-104. doi: 10.22034/jlvi.2024.1998607.0
MLA
محمود پوپل; عبدالرضا جوان جعفری بجنوردی; سید حسین حسینی; سید مهدی سیدزاده. "روشهای پیشگیری وضعی از جرائم بانکی در نظام بانکی افغانستان". فصلنامه دیدگاههای حقوق قضائی, 28, 103, 1402, 77-104. doi: 10.22034/jlvi.2024.1998607.0
HARVARD
پوپل, محمود, جوان جعفری بجنوردی, عبدالرضا, حسینی, سید حسین, سیدزاده, سید مهدی. (1402). 'روشهای پیشگیری وضعی از جرائم بانکی در نظام بانکی افغانستان', فصلنامه دیدگاههای حقوق قضائی, 28(103), pp. 77-104. doi: 10.22034/jlvi.2024.1998607.0
VANCOUVER
پوپل, محمود, جوان جعفری بجنوردی, عبدالرضا, حسینی, سید حسین, سیدزاده, سید مهدی. روشهای پیشگیری وضعی از جرائم بانکی در نظام بانکی افغانستان. فصلنامه دیدگاههای حقوق قضائی, 1402; 28(103): 77-104. doi: 10.22034/jlvi.2024.1998607.0