حق انتساب یا حق نام و عنوانِ پدیدآورندۀ اثر فکری از مشهورترین حقوق اخلاقی است که در قوانین مالکیت فکری کشورمان پذیرفته شده است. براساس این حق، پدیدآورنده میتواند اثر فکری خود را با نام واقعی یا مستعار خود یا بدون نام به عموم ارائه دهد و از سویی، دیگران مکلفند که وضعیت مذکور را محترم شمارند و از هر گونه تصرف در نام و عنوان پدیدآورنده حذر کنند. موضوع سرقت ادبی بر همین حق متفرع میشود. فقه مؤثرترین عنصر ترسیم سبک زندگی اسلامی است و ابتنای قوانین جمهوری اسلامی ایران بر شرع مقدس اسلام از ضرورتهای حقوق اساسی است. با توجه به نقش اسلام در باورهای جمعیتی، اقناع نسبت به پذیرش این حق و اجرای آن تسهیل خواهد شد. در پژوهش حاضر، با بررسی دلالت آیات قرآن کریم و واکاوی سندی و دلالی روایات صادره از ائمۀ معصومین(ع) از منابع کتابخانهای، تلاش شده ابعاد مورد پذیرش حق انتساب تبیین شود. درمجموع، دلالتِ هشت دسته از آیات و پنج روایت بررسی و نحوۀ دلالت آن بر حق انتساب بیان شده است. آیات دال بر نهی از خیانت و لزوم امانتداری، آیات مربوط به عدل و انصاف، آیات نهی از افترا و کذب و آیات وجوب قول سدید و بخشی از نامۀ امیرالمؤمنین(ع) به مالک اشتر، روایت کذب مفترع و روایت دال بر اِسناد حدیث به ناقل آن ازجمله ادلۀ نقلی هستند که ابعادی از حق انتساب در آنها تشریع شده است.
قرآن حکیم و شرح آیات منتخب (1388)، ترجمۀ ناصر مکارم شیرازی، قم: چاپخانۀ بزرگ قرآن کریم.
آیتی، حمید (1375)، حقوق آفرینشهای فکری، تهران: نشر حقوقدان.
ابنداود حلی (۱۳۸۳ق)، رجال ابن داود، تهران: دانشگاه تهران.
امامى، سید حسن (1366)، حقوق مدنى، تهران: انتشارات اسلامیه.
امین، سیده نصرت (1361)، مخزن العرفان در تفسیر قرآن، تهران: نشر نهضت زنان مسلمان.
اوصیاء، پرویز (1371)، تدلیس (مطالعۀ تطبیقی در حقوق فرانسه، انگلیس، اسلام و ایران، تحولات حقوق خصوصی)، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
برقی، احمد بن محمد بن خالد (۱۳۸۳ق)، رجال برقی، تهران: دانشگاه تهران.
جعفری، علی (1393)، «بررسی حقوقی ضابطۀ اصالت آثار ادبی و هنری (همراه با نقد رأی دادگاه شعبۀ 1083 دادگاه عمومی کیفری تهران)»، فصلنامۀ دیدگاههای حقوق قضائی، شمارۀ 65.
نعمتی، میثم (1391)، حقوق اخلاقی پدیدآورندگان آثار فکری، احکام و آثار آن، پایاننامۀ کارشناسی ارشد، قم، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
هاشمی شاهرودی، سید محمود (1385)، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت(ع)، قم، مؤسسۀ دایرةالمعارف فقه اسلامی
عربی
نهجالبلاغه (1414ق)، الامام علی بن ابیطالب علیهالسلام، جمعآوری محمد بن حسین موسوی (سیدرضى)، قم: مؤسسۀ نهجالبلاغة.
آلکاشفالغطاء، محمدحسین (1359)، تحریرالمجلة، تهران: مکتبة النجاح و قم: مکتبة الفیروزآبادی.
ابنبابویه قمی (شیخ صدوق)، ابوجعفر محمد بن علی بن حسین (1395ق)، کمال الدین، تهران: دارالکتبالاسلامیة.
ابنبابویه قمی (شیخ صدوق)، ابوجعفر محمد بن علی بن حسین (1361)، معانی الاخبار، به کوشش علیاکبر غفاری، قم: انتشارات جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
ابن منظور، ابوالفضل جمال الدین محمد بن مکرم (1414ق)، لسان العرب، بیروت: دار صادر.
اسدی حلی (علامه حلی)، حسن بن یوسف بن مطهر (1417ق)، خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال، بیجا: الفقاهة.
الأنصاری، مرتضی (1415ق)، کتاب المکاسب، قم: کنگرۀ جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى.
البوطی، محمد سعید رمضان (1422ق)، قضایا فقهیة معاصرة، دمشق: دار الفارابی.
بینام (1406ق)، فقهالرضا، مشهد: مؤسسۀ آل البیت علیهمالسلام.
تبریزی، میرزا جواد (1428ق)، فقه الاخلاق و الآداب مصحح، سوریا: دارالصدیقةالشهیدة.
الترمذی، محمد بن عیسی (1292م)، حیح الترمذی، مصر: مطبعة بولاق.
الجبعی عاملی (شهید ثانی)، زینالدین بن علی (1374)، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، قم: چاپ اسماعیلیان.
الجزری(ابن اثیر)، مبارک بن محمد (بیتا)، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، قم: مؤسسۀ مطبوعاتى اسماعیلیان.
الجوهرى، اسماعیل بن حماد (1404ق)، الصحاح تاج اللغة و صحاح العربیة، بیروت: دار العلم للملایین.
الحرّ العاملى، محمد بن حسن (1409ق)، وسائل الشیعة الی تحصیل مسایل الشریعة، قم: مؤسسۀ آل البیت علیهمالسلام، و بیروت: دار احیاء التراث العربی، تحقیق محمد الرازی.
الحسینی العاملی، سیدمحمد جواد (بیتا)، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامه، قم: مؤسسۀ آل البیت.
الحمیری، عبدالله بن جعفر (1413ق)، قرب الاسناد، قم: مؤسسۀ آل البیت علیهمالسلام لإحیاء التراث.
الخطیب البغدادی، احمد بن علی (1406ق)، الکفایة فی علم الروایة، بیروت: چاپ احمد عمر هاشم.
الخوانسارى، سیدجمالالدین محمد (1373)، شرح غرر الحکم و درر الکلم، مقدمه و تصحیح و تعلیق میرجلالالدین حسینی ارموی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
دارابی، محمد بن محمد (1418ق)، مقامات السالکین، قم: نشر مرصاد.
الذهبی، شمس الدین محمد بن أحمد (1995م)، میزان الاعتدال فی نقد الرجال، تحقیق الشیخ علی محمد معوض و الشیخ عادل أحمد عبدالموجود، لبنان، بیروت: دارالکتب العلمیة.
راغب الاصفهانى، حسین بن محمد (1412ق)، مفردات ألفاظ القرآن، سوریه: دار العلم و الدار الشامیة.
سبحانی التبریزی، جعفر (1415ق)، الرسائل الأربع، قم: مؤسسۀ امام صادق علیه السلام.
السنهوری، عبدالرزاق (1967م)، الوسیط فی شرح القانون المدنی، قاهره: دارالنهضة العربیة.
شیخ مفید، محمد بن محمد بن نعمان (1413ق)، الاختصاص، تصحیح و تحقیق غفاری، علیاکبر و محمود محرمی زرندی، قم: المؤتمر العالمی لألفیة الشیخ المفید.
الطریحى، فخرالدین (1416ق)، مجمع البحرین، تهران: کتابفروشى مرتضوى.
الطوسی، ابوجعفر محمد بن حسن (بیتا)، التبیان فی التفسیر القرآن، با مقدمۀ شیخ آقا بزرگ تهرانی و تحقیق احمد قصیر عاملی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
الطوسی، ابوجعفر محمد بن حسن (1414ق)، الرسائل العشر، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعۀ مدرسین حوزۀ علمیۀ قم.
العسقلانی الشافعی، أحمد بن علی بن حجر أبوالفضل (1406ق)، لسان المیزان، تحقیق دائرة المعرف النظامیة، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
الفراهیدى، خلیل بن احمد (1410ق)، کتاب العین، قم: نشر هجرت.
الکلینی، ابوجعفر محمد بن یعقوب (1407ق)، الکافی، به تصحیح علیاکبر غفاری، تهران: مطبعة الإسلامیة.
المامقانی، عبداللّه بن محمدحسن (1411ق)، مقباس الهدایة فی علم الدرایة، قم: مؤسسۀ آل البیت.
المبارکفوری، أبوالعلا محمد عبدالرحمن بن عبدالرحیم (بیتا)، تحفة الأحوذی بشرح جامع الترمذی، بیروت: دارالکتب العلمیة.
المجلسی، محمدباقر بن محمدتقی (1403ق)، بحارالانوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهمالسلام، به تصحیح جمعی از محققان، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
نعمتی, میثم. (1402). واکاوی حق انتساب پدیدآورندگان آثار فکری در قرآن و سنت. فصلنامه دیدگاههای حقوق قضائی, 28(101), 251-272. doi: 10.22034/jlvi.2023.707539
MLA
میثم نعمتی. "واکاوی حق انتساب پدیدآورندگان آثار فکری در قرآن و سنت". فصلنامه دیدگاههای حقوق قضائی, 28, 101, 1402, 251-272. doi: 10.22034/jlvi.2023.707539
HARVARD
نعمتی, میثم. (1402). 'واکاوی حق انتساب پدیدآورندگان آثار فکری در قرآن و سنت', فصلنامه دیدگاههای حقوق قضائی, 28(101), pp. 251-272. doi: 10.22034/jlvi.2023.707539
VANCOUVER
نعمتی, میثم. واکاوی حق انتساب پدیدآورندگان آثار فکری در قرآن و سنت. فصلنامه دیدگاههای حقوق قضائی, 1402; 28(101): 251-272. doi: 10.22034/jlvi.2023.707539