طبق مادۀ 391 قانون مدنی و آرای وحدت رویّۀ ۷۳۳-15/07/1393 و ۸۱۱-01/04/1400 هیئت عمومی دیوان عالی کشور، در صورت مستحقٌ للغیر درآمدن مبیع، عقد بیع باطل است و بایع علاوه بر استرداد ثمن، در صورت ناآگاهی خریدار باید مابهالتفاوت ثمن و قیمت روز مبیع را بهعنوان غرامت بپردازد. تفسیر ظاهرگرایانه از مقرّرات پیشگفته آنها را منحصر در عقد بیع باطل بهلحاظ فضولی بودن مبیع و ردّ مالک میداند، امّا اولاً، بهجز بیع، در سایر عقود هم ممکن است بهلحاظ بطلان خساراتی وارد شود؛ ثانیاً، برای بطلان مصادیق دیگری غیر از مستحقٌ للغیر درآمدن مبیع متصوّر است؛ و ثالثاً، ممکن است که قرارداد نه از حیث بطلان، بلکه بهلحاظ انحلال موجب ورود خسارت شود. این پژوهش در صدد پاسخ به این سؤال است که آیا امکان دارد مقرّرات مربوط به خسارت ناشی از بطلان بیع فضولی به سایر مصادیق بطلان و انحلال قرارداد تسرّی نماید یا خیر؟ و بر فرض مثبت بودن پاسخ سؤال پیشین، مصادیق موضوع تسرّی مقرّرات مذکور کدام است؟ جمعآوری اطلاعات در این پژوهش بهصورت کتابخانهای و روش ارائۀ آن بهصورت تحلیلی است.
آخوندی، روحالله (1389)، اشتباه در موضوع قرارداد؛ با مطالعۀ تطبیقی در حقوق فرانسه و انگلستان، پایاننامۀ دکتری، تهران: دانشکدۀ معارف اسلامی و حقوق دانشگاه امام صادق.
امامی، سیدحسن (۱۳۹۰)، حقوق مدنی، جلد اول، تهران: اسلامیه.
باقری، احمد و محمدحسن جوادی (1388)، «ضمان درک»، مجلۀ مطالعات حقوق خصوصی، شمارۀ 1.
بیگدلی، سعید و سیدمجتبی حسینیالموسوی (1395)، تفسیر اصولی قانون مدنی: براساس آرای اندیشههای بزرگان حقوق ایران، نهران: مهرسا.
جعفری لنگرودی، محمدجعفر (1372ب)، دورۀ حقوق مدنی؛ حقوق تعهدات، جلد اول، چاپ سوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
حیاتی، علیعباس (1381)، «آثار فسخ در کنوانسیون بیع بینالمللی کالا و حقوق مدنی ایران، مصر و فرانسه»، دینوارتباطات، شمارۀ
شمس، عبداله (1392)، آیین دادرسی مدنی (دورۀ پیشرفته)، جلد اول، چاپ سی و یکم، تهران: دراک.
شهیدی، مهدی (1371)، «فروش مال غیرمنقول بدون تنظیم سند رسمی»، تحقیقات حقوقی، شمارۀ 11 و 12.
شهیدی، مهدی (1388)، تشکیل قراردادها و تعهدات، جلد اول، چاپ هفتم، تهران: انتشارات مجد.
شهیدی، مهدی (1389)، آثار قراردادها و تعهدات، جلد سوم، چاپ چهارم مجد، تهران: انتشارات مجد.
شهیدی، مهدی (1390االف)، سقوط تعهدات، جلد پنجم، چاپ ششم، تهران: انتشارات مجد.
شهیدی، مهدی (1390ب)، حقوق مدنی 6؛ عقود معین 1، چاپ سیزدهم، تهران: انتشارات مجد.
صفایی، سیدحسین (1395)، حقوق مدنیو تطبیقی، چاپ چهارم، تهران: نشر میزان.
صفایی، حسین، محمود کاظمی، مرتضی عادل و اکبر میرزانژاد (1395)، حقوق بیع بینالمللی: بررسی کنوانسیون بیع بینالمللی 1980 با مطالعۀ تطبیقی در حقوق ایران، فرانسه، انگلیس و ایالات متحدۀ آمریکا، چاپ پنجم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
طهماسبی، علی و علی شیرازی (1398)، «قابلیت مطالبۀ خسارت ناشی از کاهش ارزش ثمن در صورت فسخ قرارداد»، پژوهشنامۀ حقوق اسلامی، شمارۀ 49.
کاتبی، حسینقلی (1336)، «خسارات حاصله از عدم انجام تعهدات»، مجلۀ کانون وکلا، شمارۀ 53.
کاتوزیان، ناصر (1372)، حقوق مدنی؛ قواعد عمومی قراردادها، جلد اول، چاپ دوم، تهران: انتشارات مدرس.
کاتوزیان، ناصر (1373)، حقوق مدنی؛ عقود معیّن (معاملات معوّض-عقود تملیکی)، جلد اول، چاپ پنجم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
کاتوزیان، ناصر (1374)، حقوق مدنی؛ اموال و مالکیت، تهران: نشر یلدا.
کاتوزیان، ناصر (1376 الف)، حقوق مدنی؛ قواعد عمومی قراردادها، جلد چهارم، چاپ دوم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
کاتوزیان، ناصر (1376 ب)، حقوق مدنی؛ قواعد عمومی قراردادها، جلد پنجم، چاپ دوم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
کاتوزیان، ناصر (1377)، دورۀ مقدماتی حقوق مدنی؛ وقایع حقوقی، چاپ اول، تهران: شرکت سهامی انتشار.
کاتوزیان، ناصر (1386)، الزامهای خارج از قرارداد: ضمان قهری، جلد اول، چاپ هشتم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
کاتوزیان، ناصر (1389)، دورۀ مقدماتی حقوق مدنی؛ درسهایی از عقود معیّن، جلد اول، چاپ سیزدهم، تهران: انتشارات گنج دانش.
گرجی، ابوالقاسم (1372)، مقالات حقوقی، جلد اول، چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
گلین مقدم، عیسی و صالح یمرلی (1391)، «مسئولیت مدنی ناشی از رجوع از ایجاب و توافق مقدماتی»، نشریۀ مطالعات فقه و حقوق اسلامی، شمارۀ 7.
مبیّن، حجت (1387)، نظریۀ قابلیّت استناد بهعنوان مبنای مسئولیت مدنی در فقه امامیه و حقوق ایران با مطالعۀ تطبیقی در حقوق فرانسه، پایاننامۀ کارشناسی ارشد، تهران: دانشکدۀ معارف اسلامی و حقوق دانشگاه امام صادق (ع).
محقق داماد، سیدمصطفی (1382)، قواعد فقه (بخش مدنی)، جلد اول، چاپ دوازدهم، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
محقق داماد، سیدمصطفی (1390)، نظریۀ عمومی شروط و التزامات در حقوق اسلامی، چاپ دوم، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی.
محمدی قاسم و مرتضی جمالی (1395)، «حکمبهاجرایقراردادباطلبهعنوانروشی برایجبرانخسارت»، مجلۀ حقوقی دادگستری، شمارۀ 95.
نورانی مقدم، سیدیونس حاجی عزیزی، بیژن حاجی عزیزی و محمدجواد عیوضی (1396)، «جمع ضمانت اجراهای اصلی تخلف از اجرای قرارداد در فقه امامیه، حقوق ایران و انگلستان»، نشریۀ مجلسوراهبرد، شمارۀ 92.
قاسمی حامد, عباس, & حسنی, محمدمهدی. (1402). امکانسنجی تعمیم مقررات مربوط به غرامات ناشی از عدم تنفیذ بیع فضولی به سایر موارد مشابه. فصلنامه دیدگاههای حقوق قضائی, 28(101), 149-176. doi: 10.22034/jlvi.2023.1998629.0
MLA
عباس قاسمی حامد; محمدمهدی حسنی. "امکانسنجی تعمیم مقررات مربوط به غرامات ناشی از عدم تنفیذ بیع فضولی به سایر موارد مشابه". فصلنامه دیدگاههای حقوق قضائی, 28, 101, 1402, 149-176. doi: 10.22034/jlvi.2023.1998629.0
HARVARD
قاسمی حامد, عباس, حسنی, محمدمهدی. (1402). 'امکانسنجی تعمیم مقررات مربوط به غرامات ناشی از عدم تنفیذ بیع فضولی به سایر موارد مشابه', فصلنامه دیدگاههای حقوق قضائی, 28(101), pp. 149-176. doi: 10.22034/jlvi.2023.1998629.0
VANCOUVER
قاسمی حامد, عباس, حسنی, محمدمهدی. امکانسنجی تعمیم مقررات مربوط به غرامات ناشی از عدم تنفیذ بیع فضولی به سایر موارد مشابه. فصلنامه دیدگاههای حقوق قضائی, 1402; 28(101): 149-176. doi: 10.22034/jlvi.2023.1998629.0