هوشمندسازی پیشگیری از قاچاق کالا، جلوه‌ها و چالش‌ها

نویسندگان

دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

امروزه، هوشمندسازی فرایند واردات و صادرات کالا به‌عنوان ابزار فناورانه کنترل و کاهش خطر ارتکاب قاچاق کالا موردتوجه کارگزاران سیاست جنایی قرار گرفته است؛ ازاین‌رو، به‌کارگیری سامانه‌های اطلاعاتی، موضوع مواد 5 و6 قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز و آئین‌نامه‌ اجرایی این مواد، اهمیت دوچندانی یافته است. در این نوشتار با مطالعۀ‌ کتابخانه‌ای و روش توصیفی- ‌تحلیلی، ضمن بررسی مبانی، کارکرد و جلوه‌های سامانه‌ای شدن پیشگیری از قاچاق کالا، به موانع و چالش‌های موجود بر سر راه این دست از رهیافت‌های نوین فناورانه پرداخته شده است. آنچه از این پژوهش حاصل شده، آن است که هرچند از حیث سیاست‌گذاری خطرمدارانه، رویکرد مناسبی به‌منظور ارتقای سطح شفافیت اطلاعات و مدیریت زنجیره تأمین اتخاذ شده و این راهبردها نقش مؤثری در کاهش قاچاق کالا داشته است. با این ‌حال در عمل شاهد اجرای مناسب راهبردها توسط نهادهای متولی امر نیستیم و هماهنگی لازم بین اجزای مختلف نظام عدالت کیفری وجود ندارد.
 

کلیدواژه‌ها


ابراهیم‌وند، حسام (1399)، «مداخله نظام عدالت کیفری ایران در کنترل زنجیره تأمین اقلام دارویی»، رساله دوره دکتری رشته حقوق جزا و جرم‌شناسی، استاد راهنما: دکتر محمدجعفر حبیب‌زاده، دانشگاه تربیت‌مدرس، تهران.
    ابراهیمی، شهرام (1395)، «پیشگیری در قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز مصوب 1392، چرایی، چگونگی و چیستی»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، شماره 78.
    ابراهیمی، شهرام و صادق‌نژاد نایینی، مجید (1392)، «تحلیل جرم‌شناختیِ جرایم اقتصادی»، پژوهش حقوق کیفری، سال دوم، شماره پنجم.
    اسماعیلی، محمد (1396)، «عدالت پیشگیرنده؛ مهار جرم در بستر نظام حقوقی»، مطالعات حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دوره 4، شماره 2.
    آقابابایی، حسین (1390)، «آزادی شخصی و مدیریت خطر جرائم امنیتی» ضمیمه فصلنامه تحقیقات حقوقی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، یادنامه شادروان رضا نوبهار، شماره 56.
    آقاجانی، زهرا (1386)، «کاربرد فناوری اطلاعات در زنجیره تأمین (لجستیک الکترونیک»، بررسی‌های بازرگانی، شماره 24.
برزگر، مهری (1400)، «تبیین و تحلیل روش‌های پیش‌بینی مکان‌محور جرم با استفاده از فنون ریاضی»، در: عباچی، مریم«به کوشش»، دایره المعارف ریاضیات و علوم جنایی، چاپ اول، تهران: نشر میزان.
    بک، اولریش (1388)، جامعه در مخاطره جهانی، ترجمه محمدرضا مهدی‌زاده، چاپ اول، تهران: نشر کویر.
    بلوری، محمد ابراهیم (1383)، مدیریت زنجیره تأمین، پژوهشگر، شماره 1.
    پاک‌نهاد، امیر (1388)، سیاست جنایی خطر‌مدار،چاپ اول، تهران: نشر میزان.
    جاوید،مهدی (1388)، شناسایی نفاط جرم‌خیز و نقش آن در پیشگیری از وقوع جرم، زیرنظر محمد فرجیها و غلام‌رضا محمد نسل، در: پیشگیری انتظامی از جرم (مجموعه مقالات نخستین همایش ملی پیشگیری از جرم)، تهران، دفتر تحقیقات کاربردی پلیس پیشگیری ناجا، چاپ نخست.
    خانعلی‌پور، سکینه (1389)، نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) در پیشگیری از بزهکاری؛ پایان‌نامه کارشناسی ارشد در رشته حقوق جزا و جرم‌شناسی، استاد راهنما: علی‌حسین نجفی ابرندآبادی؛ دفاع شده در دانشگاه گیلان.
    خانعلی‌پور، سکینه (1390)، پیشگیری فنی از جرم، چاپ اول، تهران: نشر میزان.
    خیشوند، علی، ‌محمداسماعیل، صدیقه، ‌بابالحوائجی، فهیمه، ‌نوشین‌فرد، فاطمه (1396)، «آسیب شناسی موانع یکپارچه سازی سیستم های اطلاعاتی دولت الکترونیک در ایران»، فصلنامه راهبرد، دوره 26، شماره 2.
    رضوانی، سودابه (1396)، مفهوم خطرناکی در علوم جنایی، چاپ اول، تهران: نشر میزان.
    ریگا کاس (1392)، «جامعه خطر و جرم‌شناسی سنجشی: جنبه‌هایی برای یک گفتمان انتقادی»، ترجمه عبداللهی، افشین، مطالعات بین‌المللی پلیس، شماره 13.
    سهرابی اسمرود، مهران (1400)، «از ریاضیات تا آمار جنایی؛ درآمدی بر نقش و جایگاه آمار جنایی در مدیریت خطر بزه‌کاری و بزه‎دیدگی»، در: عباچی، مریم «به کوشش»، دایره المعارف ریاضیات و علوم جنایی، چاپ اول، نشر میزان.
    صفاری، علی (1380)، «مبانی نظری پیشگیری وضعی از جرم»، مجله تحقیقات حقوقی، شماره سی‌و‌سه و سی‌و‌چهار.
    عباسی، بدری (1400)، «کابرد مدیریت ریسک در کیفرشناسی نو: ارزیابی‌های کیفی و کمی»، در: عباچی، مریم، «به کوشش»، دایره المعارف ریاضیات و علوم جنایی، چاپ اول، تهران: نشر میزان.
    عبدالله خانی، علی(1385)، «بررسی و نقد امنیتی ساختن»، مطالعات راهبردی، شماره سی و سه.
    فرانک پی ویلیامز و ماری لین دی لک شین (1398)، نظریه‌های جرم‌شناسی، ترجمه حمیدرضا ملک‌محمدی، چاپ هفتم، تهران: نشر میزان.
    قربانی زاده، وجه‌اله و رودساز، حبیب (1393)، فرا تحلیل موانع استقرار دولت الکترونیک در ایران، مطالعات فناوری اطلاعات، شماره هشت.
    کریمی، حمیدرضا، (1391)، «بررسی سیرتقنینی و نارسایی قوانین و مقررات موجد در پیشگیری از قاچاق کالا و ارز در سطح عرضه»، دو فصلنامه بررسی‌های حقوقی (مجله تخصصی حقوق اقتصادی) دوره جدید، سال دوم، شماره 4.
    ماری فیلیپ، کیفر و مدیریت خطرها (1383): «به سوی عدالتی محاسبه‌گر در اروپا» برگردان حسن کاشفی اسماعیل‌زاده، مجله حقوقی دادگستری، شماره‌های چهل‌و‌هشت و چهل‌ونه.
    مرادحاصل، میترا و مزینی، امیرحسین (1393)، «بررسی اثر بازدارنده فناوری اطلاعات و ارتباطات بر اقتصاد غیررسمی»، مجموعه مقالات برگزیده همایش راهبردهای نوین در پیشگیری و مبارزه با قاچاق کالا و ارز، نشر ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز سری انتشارات اقتصاد پنهان،چاپ اول.
    معصوم‌زاده، ناصر (1397) «نقش دولت الکترونیک بر چابکی و سلامت سازمانی»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت اجرایی، استاد راهنما ابراهیم ملازاده؛ دانشگاه آزاد اسلامی.
    میرخلیلی، محمود (1388) پیشگیری وضعی از بزه‌کاری با نگاهی به سیاست جنایی اسلام، چاپ اول، تهران، انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه‌های اسلامی.
    نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین (1392-1391)، «تقریرات درس جرم‌شناسی (از جرم‌شناسی انتقادی تا جرم‌شناسی امنیتی»، دوره دکتری حقوق کیفری و جرم شناسی دانشگاه شهید بهشتی.
    نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین (1388)، «کیفرشناسی نو-جرم‌شناسی نو، درآمدی بر سیاست‌جنایی مدیریتی خطرمدار»، مجموعه مقالات تازه‌های علوم جنایی، زیرنظر: دکتر علی‌حسین نجفی ابرندآبادی، چاپ اول، انتشارات میزان.
    نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین (1397)، «سیاست جنایی در برابر بزه‌کاری اقتصادی»، مجموعه مقالات سیاست جنایی در برابر بزه‌کاری اقتصادی، نشر میزان،چاپ اول.
    نوبهار، رحیم و صیقل، یزدان (1396)، «ویژگی‌ها و راهبردهای کیفرشناسی خطر‌مدار»، مجله حقوقی دادگستری، سال هشتاد و یکم.
    هریس، کیت (1386)، اصول و روش‌های تهیه نقشه بزه‌کاری، برگردان: محسن کلانتری و مریم شکوهی، چاپ اول، تهران: نشر سازمان تحقیقات و مطالعات ناجا (پژوهشکده امنیتی انتظامی). 
    یوسفی طبس، حلیمه (1395)، «بررسی تأثیر توسعه دولت الکترونیک بر اجرایی شدن سیاست‌های کلی نظام اداری (مطالعه سلامت نظام اداری، چابکی سازمان)»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت؛ استاد راهنما: نورمحمد یعقوبی؛ دانشگاه سیستان و بلوچستان.
Cornish, Derek (2003), Opportunities, Precipitators and Criminal Decisions: A Reply to Wortley Critique of Situational Crime Preventional. Crime Prevention Studies.
Fitzgibbon, D. W (2004), Pre-Emptive Criminalization: Risk Control and Alternative Futures, Issues in Community and Criminal Justic Monograph, London: National Association of probation officers, Vol4, NO.2.
Hillman, A. L. (2004) Corruption and public finance: an IMF perspective, European Journal of Political Economy, 20(4).
Hossam.,E.H, Ibrahim,A.H & Fraig, R. (2018), Risk Management Framework for Continuous Flight Auger Piles Construction in Egypt, Alexandrai Engineering Journal, 57.
kemshall,Hazel, Understanding the Community Managent of High Risk Offenders, First Published, Berkshire: Open University press.
Lazaros G. Papageorgiou (2001), Strategic Supply Chain Optimization for the Pharmaceutical Industries, American Chemical Society
Shearing, Clifford (2001), ‘Punishment and the changing face of the governance’, Punishment and Society 3(2).
Simon, J and Feeley, M, (1995), ‟True crime. The new penology and public discourse on crime‟, in Blomberg, T and Cohen, S (eds), Law, Punishment and Social Control: Essays in Honor of Sheldon Messinger, New York: Aldine de Gruyter.
Tilly,Nike(2005), Crime Prevention and System Design, Handbook Of Crime, Prevention and Community Safety, Willan.
Nicholas Chesterley, Paolo Roberti (2016), Populism and Institutional Capture, Department of Economics